جایگاه زبان‌شناسی در بین کتاب‌های دانشگاهی رشتۀ زبان و ادبیات عربی (مطالعۀ موردی کتاب فقه اللغة العربیة و علم اللغة الحدیث)

چکیده بررسی و نقد کتاب‌های درسی دانشگاهی گامی است در جهت بهبود وضعیت کتب آموزشی بر مبنای اهداف تعریف‌شده و معین، و این امر مؤلفان را در ارائۀ مواد آموزشی در قالب کتب درسی یاری می‌رساند. کتاب فقه اللغة العربیة و علم اللغة الحدیث اثر محمدعلی حسینی (1388) ازجمله تألیفاتی است که «سمت» آن را در زمینة فقه‌اللغة و زبان‌شناسی جدید به زبان عربی منتشر کرده است. با توجه به اهمیت آشنایی دانشجویان با دانش زبان‌شناسی و مباحث زبان‌شناسی عربی، ارزیابی این کتاب با تکیه بر معیارها و ابزارهای علمی ضروری است تا میزان رعایت اصول آموزشی در آن و تطابق کتاب با چارچوب کتاب‌های درسی دانشگاهی به‌دقت بررسی شود. از این رو، مقالۀ حاضر با رویـکردی توصفـی‌ـ‌تحلیلی به بررسی و نقد کتاب مذکور ـ به‌عنوان منبـع اصلی درس «فقه‌اللغة» در مقطع کارشناسی ـ می‌پردازد و میزان کارآمدی آن را در معرفی علم زبان‌‌شناسی بررسی می‌کند. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر آن است که کتاب سیر منطقی مطالب مرتبط با فقه‌اللغة را دنبال نکرده است و پاسخ‌گوی تمام نیازهای دانشجویان برای آشنایی با زبان‌شناسی عربی نیست. همچنین،  ارائۀ مطالب در پاراگراف‌های بلند و طولانی، بهره نبردن از نمودار و تصویر جهت ارتقای درک و فهم دانشجو، خلاصه نکردن از مباحث هر فصل در انتهای آن، ازجمله مواردی است که در تدوین کتاب به آن‌ها توجه نشده است.