جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جنگ در ترجمة تاریخ یمینی

جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جنگ، از عرصه‌های جدید پژوهشی است که اثرهای ناپسند جنگ را بر جوامع بررسی می‌کند. محقّقان و پژوهشگران، کمتر در این باره سخن گفته‌اند. این موضوع در این جستار با استفاده از کتاب ترجمة تاریخ‌ یمینی، نوشتۀ ابوالشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی در سال 603 هجری، توصیف و تحلیل شده است. این اثر ترجمة تاریخ عتبی از ابونصر محمّد بن عبدالجبّار عتبی در سال 427 هجری است. مشاهدۀ درد و رنج بسیار مردم، نابودی منابع انسانی، مادی و معنوی جوامع، ایجاد مشکلات و سختی‌های برخاسته از جنگ و اجبار آنها بر مردم، پژوهشگران را بر آن داشت تا در این باره بررسی و تحقیق کنند. علت‌های شروع جنگ در عصر غزنویان برپایة نتایج این تحقیق و از دیدگاه جامعه‌شناسی عبارت است از: کسب قدرت، غیرت، طمع، تلافی‌کردن، خشم و نفرت، غارت، مسائل دینی و مذهبی. هم‌چنین از اثرات اجتماعی جنگ‌ها به تغییر و تحوّل در جمعیت و اقتصاد و آشکارشدن ارزش‌ها می‌توان اشاره کرد. جنگ از دیدگاه روان‌شناسی به اختلال روانی، استرس، اضطراب و ترس، نفرت، سوءظن و حسادت، مکر، اسارت و گاهی حتی مرگ نیز می‌انجامید. دنیا همیشه میدان جنگ بوده است و خواهد بود؛ البته به وسیلة مطالعه و انس با آثار بزرگان علمی و فرهنگی، چگونگی رفتار در رویارویی با حوادث زمان را می‌توان فراگرفت و موانعی بر سر راه غارتگران و چپاولگران قرار داد. برای این پژوهش از منابع علمی تاریخی و ادبی و روایی بهره گرفته شد. این جستار با روش فیش‌برداری و بیان مطلب به‌صورت مستقیم و سپس تحلیل آن به انجام رسید.