توسعه مدل مفهومی تعدیل شده پاسخ گیاهان به تنش توأمان خشکی و شوری (مطالعه موردی: گیاه ریحان)

در مناطق خشک و نیمه‌خشک علاوه بر کمیت آب، کیفیت آن هم محدودکننده توسعه محصولات کشاورزی می‌باشد. در چنین شرایطی گیاه به‌طور توأمان تحت تأثیر تنش‌های آبی و شوری قرار می‌گیرد. مدل‌سازی واکنش گیاهان زراعی به تنش‌های هم‌زمان آبی و شوری می‌تواند به مدیریت بهره‌برداری از منابع آب محدود کشور کمک شایانی بنماید. هدف از این مطالعه مدل‌سازی پاسخ گیاهان زراعی به تنش توأمان آبی و شوری می‌باشد. برای این منظور ابتدا مهم‌ترین توابع کاهش جذب آب با استفاده از داده‌های گلخانه‌ای ریحان در جنوب شرقی تهران در سال 1392 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی مدل‌ها نشان داد که در هیچ یک از مدل‌های ریاضی ارائه شده ارتباط بین پتانسیل ماتریک در رطوبت سهل‌الوصول (h3) و پتانسیل اسمزی ارائه نشده است. این در حالی است که با افزایش شوری پتانسیل کل آب (مجموع پتانسیل ماتریک و اسمزی) کاهش می‌یابد. در این مقاله با اصلاح نیاز تبخیری (بازوی h3) مدل مفهومی همایی و همکاران یک مدل ریاضی جدید برای بررسی واکنش گیاهان زراعی به تنش‌های هم‌زمان شوری و کم‌آبی ارائه شد. نتایج ارزیابی مدل با داده‌های مشاهده‌ای ریحان نشان داد که به استناد شاخص‌های آماری محاسبه شده، مدل ارائه شده قادر است واکنش گیاه به تنش شوری، کم‌آبی و تنش هم‌زمان شوری و کم‌آبی را با دقت بسیار مناسب (97/0=R2، 5/8% NRMSE= و 4/12%ME=) شبیه‌سازی نماید.