تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری عمومی برخی صفات مورفولوژیک شنبلیله در شرایط آبیاری محدود

تقریباً در تمامی مناطق ایران و از زمان‌های بسیار دور شنبلیله (Trigonella foenum-graecum) به عنوان یک سبزی و گیاه دارویی کشت می‌شود ولی اطلاعات کمی در مورد نحوه توارث صفات مختلف آن وجود دارد. بیست ژنوتیپ بومی شنبلیله کشور طی سال زراعی 88-1387 درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در شرایط آبیاری محدود و مرسوم بر پایه طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرارکاشته شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای صفات مختلف مورفولوژیک نشان داد که در شرایط آبیاری محدود، بین ژنوتیپ‌ها تفاوت‌های آماری معنی‌داری از نظر صفات مختلف زراعی به غیر از شاخص برداشت وجود داشت. در شرایط آبیاری مرسوم نیز تفاوت‌های آماری معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها در اغلب صفات به غیر از تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در گیاه و وزن بیوماس وجود داشت. نتایج تجزیه خوشه‌ای با استفاده از روش Ward ژنوتیپ‌ها را در چهار گروه مختلف دسته‌بندی کرد. در هر دو شرایط بیشترین درصد ضرایب تغییرات ژنوتیپی(تنوع) متعلق به صفات تیپ و قدرت رشد بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در تک بوته بود. صفات وزن هزاردانه، تعداد روز از کاشت تا شروع گل‌دهی و تیپ رشد بوته در هر دو شرایط بیشترین میزان وراثت‌پذیری را داشتندکه نشان می‌دهد استفاده از روش انتخاب بر مبنای آن‌ها می‌تواند به عنوان روشی موثر در اصلاح جمعیت‌های شنبلیله مورد استفاده به‌نژاد‌گران قرار گیرد.