تغییر فاکتورهای فیزیکی و فیتوشیمیایی گل همیشه‌بهار (Calendula offıcinalis L.) تحت‌تأثیر روش‌های مختلف خشک‌کردن و منبع تغذیۀ گیاه

به‏منظور بررسی تأثیر برخی عوامل پس از برداشت بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، اثر منبع تغذیۀ گیاه شامل کود گاوی کاملاً پوسیده (25 تن در هکتار)، کمپوست زبالۀ شهری (20 تن در هکتار)، کمپوست قارچ مصرف‏شده (15 تن در هکتار)، ورمی‌کمپوست (15 تن در هکتار) و شاهد‌ و روش‏های مختلف خشک‌کردن شامل آون (60، 70 و 80 درجۀ سانتی‌گراد)، مایکروویو (300، 600 و 900 وات) و روش طبیعی (خشک‌کردن در دمای اتاق) در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، در دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی در سال‏های 1389و 1390 بررسی شد. عوامل فیزیکی و فیتوشیمیایی شامل سینتیک خشک‌شدن و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی، فلاونوئید کل، ترکیبات فنولی و کاروتنوئید کل ارزیابی شدند. نتایج حاصل بیانگر نبود تأثیر معنا‏دار نهاده‏های آلی به‌منزلۀ منبع تغذیه بر خصوصیات کیفی همیشه‌بهار جز فلاونوئید کل بود در‌حالی‌که این خصوصیات به‌طور معنادار تحت‌تأثیر روش‌های خشک‌کردن قرار گرفتند. کاربرد مایکروویو در توان‏های 300، 600 و 900 وات به‌ترتیب بیشترین میزان فلاونوئید، ترکیبات فنولی و کاروتنوئید کل را به دنبال داشت درحالی‌که دماهای مختلف آون از کمترین میزان این صفات برخوردار بود. همچنین اثر متقابل خشک‌کردن و منبع تغذیه بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی همیشه‌بهار معنادار بود و بیشترین و کمترین میزان این صفت، به‌ترتیب، از اثر متقابل ورمی‌کمپوست و مایکروویو 900 وات و ورمی‌کمپوست و آون 60 درجۀ سانتی‌گراد به دست آمد. بررسی روند منحنی‏های خشک‌شدن نشان داد که با افزایش توان مایکروویو و دمای آون، شیب منحنی کاهش رطوبت افزایش و زمان خشک‌شدن گل‏ها کاهش می‏یابد. در‌مجموع گزینش صحیح روش خشک‌کردن به عوامل متعددی بستگی دارد و در این میان استفاده از روشی بر مبنای مصرف بهینۀ انرژی و صرفه‌جویی در هزینه نیز باید مورد توجه قرار گیرد.