تغییرات جمعیتی کشور در ۶ دهه‌ی اخیر

دسترسی به امکانات موجود در جامعه و رفع نیازهای اساسی انسان‌ها مستلزم برنامه‌ریزی‌های دقیق و مبتنی بر آمار و ارقام صحیح است. سرشماری به‌عنوان یکی از روش‌های اساسی در گردآوری اطلاعات جمعیتی تقریباً قدمتی به اندازه‌‌ی تمدن بشری دارد. هدف اصلی سرشماری نفوس و مسکن، گردآوری آمار و اطلاعات از کل جمعیت کشور به‌منظور شناخت ویژگی‌های جمعیتی و مشخصه‌های مسکن خانوارها در راستای تهیه‌ی اطلاعات مورد نیاز در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. به عبارت دیگر از عمده‌ترین راه‌های شناخت ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی به‌منظور برنامه‌ریزی،‌ سیاست‌گذاری، نظارت و ارزیابی خدمات و فعالیت‌های ملی و منطقه‌ای، بررسی نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن است. این سرشماری‌‌ها امروزه در اغلب کشورها به فاصله‌ی ۵ یا ۱۰ سال اجرا می‌شوند. سرشماری عمومی نفوس و مسکن در ایران در سال‌های ۱۳۳۵، ۱۳۴۵، ۱۳۵۵، ۱۳۶۵، ۱۳۷۵، ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ اجرا شده است. تمام سرشماری‌ها از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ به فاصله‌ی زمانی ۱۰ سال و از سال ۱۳۹۰ سرشماری‌ها با فاصله‌ی زمانی ۵ سال به مرحله‌ی اجرا در آمده‌اند. از آن‌جایی که در این سرشماری‌ها جمعیت به‌عنوان محور و هدف توسعه، از ابعاد مختلف مورد توجه قرار می‌گیرد و اطلاعات به تفصیل گردآوری می‌شود، داده‌گان سرشماری‌ها از منابع بسیار غنی در شناخت ویژگی‌های جمعیتی کشور به شمار می‌آید. در این مقاله به ارائه و مقایسه‌ی برخی از شاخص‌های جمعیتی و روند آن‌ها بر اساس نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن پرداخته می‌شود.