تعیین و اولویت‌بندی شاخص‌های دستیابی به پوشش همگانی سلامت در ایران: یک مطالعه کیفی

هدف: پوشش همگانی سلامت گامی مهم در راستای دستیابی و بهره‌مندی همگانی از خدمات سلامت می‌باشد. برای سنجش پوشش همگانی سلامت، نیاز به شاخص‌های مناسب می‌باشد. این مطالعه به منظور انتخاب شاخص‌های اولویت‌دار جهت استفاده برای سنجش پوشش همگانی سلامت انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: این مطالعه یک مطالعه کیفی می‌باشد. جمعیت پژوهش، کارشناسان خبره کشور بودند و نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انجام گرفت. مطالعه در سه مرحله انجام گرفت. در مرحله اول با بررسی متون مربوط به شاخص‌های بین‌المللی و داخلی و استفاده از نظر خبرگان، 393 شاخص که مرتبط با پوشش همگانی سلامت بود،  انتخاب گردید و موارد تکراری حذف گردید. در مرحله  دوم با استفاده از منابع معتبر مثل سازمان بهداشت جهانی، اهداف توسعه پایدار(Sustainable Development Goals) و هزاره (Millennium Development Goals) سازمان ملل و 100 شاخص  اصلی سلامت ((100 - Core Health Indciatros  و نیز استفاده از نظر کارشناسان خبره 40 شاخص جهت نظرسنجی نهایی انتخاب گردید و در مرحله سوم با استفاده از نظرات 47 نفر از کارشناسان خبره رتبه‌بندی جهت این 40 شاخص انجام گرفت. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های این مطالعه، مهم‌ترین شاخص‌های پوشش همگانی سلامت از دیدگاه صاحب‌نظران به ترتیب میزان مرگ مادران باردار، میزان پوشش واکسیناسیون کودکان زیر 5 سال، امید به زندگی در بدو تولد، میزان مرگ و میر نوزادان، میزان مرگ کودکان زیر 5 سال، میزان مرگ و میر کودکان زیر یک سال،  میزان قند خون بالا در بالغین، میزان دسترسی به آب سالم، میزان مرگ به‌دلیل سرطان و پوشش بیمه همگانی بود. هم‌چنین در رتبه‌بندی به‌دست آمده طبق کتاب سیمای سلامت ایران در شاخص‌های جمعیتی، مرگ زنان باردار؛ در شاخص‌های بیماری‌ها، میزان پوشش واکسیناسیون؛ در شاخص‌های پوشش خدمات سلامت دسترسی به آب سالم؛ و در شاخص‌های نظام سلامت میزان پوشش بیمه همگانی حائز اولویت اول بودند. نتیجه‌گیری: به طور کلی،  تا تعیین دقیق تر اولویت بندی، باید به ده شاخص اول ( بین 40 شاخص)  رتبه بندی  و   شاخص اول  هر یک از حیطه های جمعیت و مرگ ومیر، بیماری‌ها و عوامل خطر، پوشش خدمات سلامت، و نیروی انسانی و ساختار نظام سلامت برای رسیدن به اهداف پوشش همگانی توجه بیشتری شود.