تعیین سهم رخساره‌های ژئومرفولوژی در تولید رسوبات بادی با بهره‏گیری از روش ردیابی رسوبات (بررسی موردی: تپه‌های ماسه‌ای اشگذر)

کاربرد روش منشأیابی با ردیاب‌ها به عنوان روشی نوین و کارا برای تعیین منابع رسوب به اثبات رسیده است. در این روش ویژگی‎های فیزیکی، ژئوشیمیایی و بیوژنیک رسوب برای تعیین منابع رسوب و اهمیت آنها استفاده می‌شود. هدف از این پژوهش تعیین سهم رخساره‌های مختلف با بهره گیری از مدل‌های ترکیبی در تولید رسوب تپه‌های ماسه‌ای ارگ اشکذر است. بدین منظور 65 نمونه سطحی از 6 رخساره منطقه برداشت و 8 نمونه از تپه‌های ماسه‌ای برداشت شد و بخش کمتر از 5/62 میکرون به عنوان هدف آزمایش قرار گرفت. ردیاب‏های مورد استفاده عبارتند از عناصر ژئوشیمیایی (عناصر نادر خاکی (REE)، عناصر کمیاب و اصلی توسط دستگاه ICP-AES) که به روش اندازه‌گیری شد و برای اندازه‌گیری ایزوتوپ‌های استرانسیوم (87Sr و 86Sr) و نئودیمیوم (143Nd و 144Nd) از دستگاه ICP-MS استفاده شد و سپس شاخص‌های عناصر نادر خاکی محاسبه شد. عناصر، شاخص‌های REE و ایزوتوپ‌ها به عنوان ردیاب مورد استفاده قرار گرفتند. سپس با استفاده از روش‌های آماری همچون آزمون تجزیه واریانس یک طرفه، کروسکال والیس و تحلیل تشخیص، انتخاب اولیه و ترکیب بهینه از ردیاب‌ها انجام شد و در پایانبا بهره‏گیری از مدل‌های ترکیبی سهم رخساره‌های مختلف در تولید رسوب تعیین شد. طبق نتایج، ترکیبی از عناصر روبیدیوم (Rb)، سریوم (Ce) و استرانسیوم (Sr) به عنوان ترکیب بهینه بدست آمد و این سه ردیاب به عنوان ورودی مدل در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از مدل‌های ترکیبی نشان داد که سهم رخساره‌های دشت ریگی ریزدانه + بستر خشکرود، مخروط افکنه + بستر خشکرود، کلوتک، اراضی کشاورزی، تپه‌های مارن نئوژن و شوره زارها به ترتیب برابر 27، 7/22، 4/24، 26/13، 4/6 و 24/6 درصد می‌باشد. کارایی مدل برابر 99/ بدست آمد که این نشان‌دهندة صحت و کارایی مناسب مدل می‌باشد.