تعیین ارزش تغذیه‌ای، تخمیرپذیری و تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای بقایای زراعی دو واریته کینوآ

سابقه و هدف: شبه غله کینوآ (Chenopodium quinoa willd.) گیاهی یکساله از خانواده کنوپودیاسه بوده که با توجه به نیاز آبی پائین، مقاومت به خشکی و شوری و ارزش غذایی بالای دانه مورد توجه جهانی قرار گرفته است. با ورود بذر کینوآ به کشور، کاشت آن در حال گسترش است و همزمان با تولید دانه مقادیر زیادی از بقایای زراعی نیز تولید می‌شود. با توجه به این‌که اطلاعات در رابطه با ارزش غذایی و گوارش‌پذیری این بقایا بسیار محدود است. این آزمایش با هدف تعیین ارزش غذایی و گوارش‌پذیری بقایای زراعی دو واریته کینوآ انجام شد. مواد و روش‌ها: برداشت گیاه کامل کینوآ از دو واریته سجاما و سجاما ایرانشهر از یک مزرعه آزمایشی انجام شد. پس از خشک شدن گیاه در سایه، دانه‌ها جدا شدند و از بقایای زراعی جهت تعیین ترکیبات شیمیایی، تخمیرپذیری، تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای و تعیین میزان ناپدید‌شدن شکمبه‌ای و پس از شکمبه‌ای استفاده شد. یافته‌ها: غلظت ترکیبات شیمیایی شامل پروتئین خام، عصاره اتری، کربوهیدرات‌های غیر فیبری، خاکستر خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی بین دو واریته کینوآ اختلاف معنی‌داری نداشتند، و میانگین این ترکیبات در دو ورایته مورد بررسی به ترتیب .11/13، 68/1، 74/22، 68/13،.80/48 و 69/32 درصد بود. تولید گاز پس از 24 ساعت، پتانسیل تولید گاز (b)، نرخ تولید گاز (c)، غلظت اسیدهای چرب زنجیر کوتاه و انرژی قابل سوخت‌وساز در بقایای زراعی دو واریته کینوآ برابر و مشابه با یک نمونه علوفه یونجه مورد آزمایش بود. در واریته سجاما نسبت به واریته سجاما ایرانشهر میزان ناپدید شدن ماده خشک در شکمبه‌ (60/51 در برابر 76/57 درصد) و در کل دستگاه گوارش (80/54 در برابر 57/60 درصد)، به‌طور معنی‌داری کمتر (01/0P<) بودند، اما میزان ناپدیدشدن پس از شکمبه‌ای ماده خشک در هر دو واریته برابر بود. همچنین غلظت ماده خشک با سرعت تجزیه بالا (بخش a)، غلظت ماده خشک با سرعت تجزیه کند (بخش b) و همچنین ثابت نرخ تجزیه (c) در واریته سجاما در مقایسه با واریته سجاما ایرانشهر کمتر (01/0P<) بود. نتیجه‌گیری: غلظت پروتئین خام در بقایای زراعی دو واریته کینوآی مورد مطالعه حدود 13 درصد و به‌طور قابل ملاحظه‌ای از پروتئین خام در کاه غلات و یا سایر بقایای کشاورزی بیشتر بود. از سوی دیگر ضرائب تجزیه‌پذیری مناسب و میزان ناپدید شدن 55 تا 60 درصدی ماده خشک این بقایا در دستگاه گوارش، نشان می‌دهد که بقایای زراعی کینوآ می‌تواند به‌صورت مخلوط با سایر علوفه‌ها در تغذیه دستی و یا حتی به تنهایی به‌صورت استفاده از پس‌چر مزرعه کینوآ خوراک مناسبی برای نشخوارکنندگان باشد.