ترکیب و واژه سازی در زبان ترکی آذربایجان بر اساس انگارۀ نظری سامعی

 این پژوهش در تلاش برای بررسی روش­ های طبیعی واژه­ سازی در زبان ترکی آذربایجان است و با رویکردی علمی به تجزیه و تحلیل داده ­ها پرداخته است و در این راستا از رویکردهای آوایی، نحوی و معناشناختی حاکم بر این فرایند نیز غافل نبوده است. سامعی (2016) پژوهشی در مورد فرایند ترکیب و واژه­ سازی در زبان فارسی انجام داده است، که این انگاره، منبع الهام این پژوهش بر روی زبان ترکی آذربایجان بوده است. البته پژوهشگران، آثار علمی فراوانی در مورد ساختِ ­واژه و فرایند واژه ­سازی در زبان­ های فارسی و انگلیسی ارائه داده ­اند؛ اما به نظر می ­رسد که ­نظر سامعی (2016) و کاربرد متغیرهای 'x' و 'y' از طرف ایشان قابل پیاده‌ سازی بر روی زبان ­های دیگر از جمله زبان ترکی است. فقدان چنین پژوهشی را در زبان ترکی به وضوح می­ توان احساس کرد. پژوهش حاضر با بهره ­گیری از نظریۀ سامعی (2016) بر آن است که بتواند تحقیق مشابهی را در مورد زبان ترکی آذربایجان انجام داده و چگونگی فرایند ترکیب و واژه ­سازی زبان ترکی را بر اساس انگارۀ نظری سامعی تبیین نماید. الگوهای مختلفی معرفی شده ­اند که نکتۀ اصلی مورد توجه در طراحی این الگوها، قابلیت پیاده­ سازی آن‌ها در ترکیب­ ها و مدخل­ های واژگانی زبان ترکی آذربایجان بوده است؛ در برخی از آن‌ها متغیر 'x' پیش­تر قرار گرفته و در برخی دیگر متغیر 'y'، و این تقدّم و تأخّر در قرارگیری متغیرها با درنظر گرفتن ساختارهای واژگانی زبان ترکی بوده است. این پژوهش، واژه­ ها و ترکیب­ های مختلف را مورد واکاوی قرار داده و درست همانند اثر سامعی، آن‌ها را با زنجیرۀ نحوی متناظرشان مقایسه کرده است. نتیجۀ تحقیق توانسته فرایند واژه­ سازی زبان ترکی را با نشان‌دادن متغیرهای واژه­ ساز در زبان ترکی معرفی نماید.