تحلیل گفتمان بشارت در قرآن

امروزه شناخت قرآن در قالبی روشمند توجه بسیاری از مفسران و قرآن‌پژوهان را به خود جلب کرده است. ازجمله علومی که در راستای دستیابی به این هدف مقدس به کار گرفته شده‌اند، واژه‌شناسی، کاربردشناسی و معنا‌شناسی و.... هستند که در دریافت معانی قرآن و غرض خداوند متعال نقش ‌بسزائی داشته و دارند. علمی که در حال حاضر پا را فراتر از معناشناسی نهاده، علم تحلیل گفتمان است که به نوعی تلفیقی از همه علوم بیان‌ شده است. در این رویکرد پس از آنکه معنای واژگان و ارتباط نحوی آنها آشکار شد، به ویژگی‌های متکلم و مخاطب و شرایط گفتگوی موجود میان این دو عنصر می‌پردازد و در پایان واکنش مخاطب بعد از دریافت پیام را بررسی می‌کند. تحلیل گفتمان که شامل شش مرحله است، درواقع تعاملات زبان با ساختارهای فکری ـ اجتماعی در متون گفتاری یا نوشتاری را کشف می‌کند و چگونگی شکل‌گیری معنا در ارتباط با عوامل درون‌زبانی و برون‌زبانی را مطالعه می‌کند. در این پژوهش با به‌کار‌گیری روش توصیفی‌تحلیلی کوشش شده است تا پس از بیان تعریفی از «کارگفت» و تاریخچه آن، «کاربردشناسی» و «بافت»، بافت پیرامونی کارگفت بشارت و تحلیل گفتمان و کارگفت آن در قرآن و شرایط حاکم میان دوسویِ این تعامل گفتاری _خداوند و بنده_ و دستاویزهای عنصر مُبَشِّر برای اقناع مُبَشَّر ترسیم شود و در پایان، شرایط تحقق کارگفت بشارت و میزان تأثیرگذاری این شیوه با به‌کارگیری وعده‌های دنیوی و اخروی برای ترغیب و تشویق مخاطب به‌سبب قبول ایمان و انجام تکالیف بررسی شود. شایان ذکر است در تحقق یک کارگفت، وجود همه مؤلّفه‌ها و شاخص‌ها الزامی است و اتحاد این مؤلّفه‌ها سبب تفاوت کارگفت‌ها خواهد بود.