تحلیل کهن الگوی «پیرخردمند در کلیله ودمنه»

یکی از اصطلاحات مهم که کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) در روان­پزشکی خود به کار برده، کهن­الگو (Archi type) است که اقسام مختلف دارد. از برجسته­ترین کهن الگوهای مطرح شده توسط یونگ، کهن­الگوی پیرخردمند است. این کهن­الگو غالباً در شخص به صورت راهنما و در ادبیات و اساطیر، در قالب شخصیت پیران خردمند روشن­ضمیر، نمود پیدا می‌کند. یونگ در آثار خود شاخصه­هایی همچون دانش، تعمق، بینش، خرد، زیرکی، جذبه، بی‌مرگی و نیز ارتباط با ماوراءالطبیعه را برای آن بر­شمرده­است. بنابراین می­توان گفت مهم­ترین ویژگی پیرخردمند از نظر یونگ، راهنمایی و دستگیری خردمندانۀ قهرمان در زمان بروز مشکلات می­باشد. با ­توجه به بن­­مایه­های تعلیمی و سیاسی کلیله­ودمنه که در قالب حکایت و داستان، بیان شده، در این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی، سعی شده­­است ویژگی­های برجسته و بارز قهرمانان حکایات کلیله­ودمنه با خصوصیات مطرح پیرخردمندِ یونگ مقایسه شود. تقریباً می­توان گفت مهم­ترین ویژگی­های پیرخردمند یونگ، در کارکرد و سیمای قهرمانان، شاهان و وزیران مطرح شده در کلیله­ودمنه، از قبیل راهنمایی، همراهی، سیمای دل­نشین، خردمندی و برخورداری از قدرت پیش­گویی به وضوح دیده می­شود.