تحلیل و ارزیابی اثرات اقتصادی اجرای طرح هادی در سکونتگاه-های روستایی کشور

اجرای طرح هادی روستایی به منزله یک مداخله کالبدی، روستاها را از ابعاد مختلف (زیست محیطی، اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی - نهادی) متأثر ساخته، دستخوش تغییر و تحول کرده است. هر چند سیاستگذاران اثربخشی همه جانبه‌ای را از اجرای این طرح دنبال می کنند اما امروزه اهمیت اصلی و چشمگیر آن در اثربخشی اقتصادی است.اجرای این طرح از سال 1368 توسط دولت (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) آغاز گردید. رویکرد حاکم بر طرح هادی بر این نکته تأکید دارد که با ارتقای سطح کیفی ساختار کالبدی، ساختار اجتماعی - اقتصادی روستاهای کشور نیز متحول و از این راه زمینه های توسعه روستایی فراهم می‌شود. در این راستا، دولت تا به‌حال (تا پایان سال 1389) نزدیک به 9912 طرح را در روستاهای کشور اجرا نموده است. به عقیده متولیان این اقدام، این طرح توانسته اثرات قابل ملاحظه‌ای را در ابعاد مختلف روستا به‌ویژه بعد اقتصادی بر جای گذارد. در این مقاله با هدف بررسی این دیدگاه سیاستگذاران ، با مروری بر متون نظری چهار معیار تغییرات در بهره برداری از زمین، وضعیت درآمد روستائیان، میزان سرمایه گذاری و وضعیت اشتغال که مهم‌ترین معیارهای قضاوت اقتصادی هستند به‌عنوان معیارهای ارزیابی با زیر معیارهای قیمت زمین در بیرون بافت و درون بافت، بردار درآمد در سه سطح درآمد بالا، متوسط و پائین، میزان سرمایه‌گذاری در امور تولیدی، میزان سرمایه گذاری در امور خدماتی، وضعیت مهاجرفرستی در روستاهای نمونه، وضعیت مهاجرپذیری در روستاهای نمونه، تعداد و درصد افزایش کارگاه-های تولیدی و خدماتی و سهم شاغلین بخش های سه گانه اقتصادی جهت ارزیابی اقتصادی اجرای طرح های هادی روستایی انتخاب گردیده و در 363 روستای نمونه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج بررسی نشان داده است اجرای طرح هادی روستایی بر توسعه اشتغال، تأثیر نسبتاً مطلوب و بر میزان سرمایه گذاری، تأثیر مطلوب و بر میزان درآمد روستائیان، تأثیر مطلوب و بر بهره‌برداری از زمین، تأثیر مطلوب داشته است.