تحلیل نهادی ساختار حکمرانی آب در ایران: مطالعه ی حوضه ی زاینده رود

در حال حاضر، سازگاری نهادی برای مقابله با کمبود آب به مراتب کندتر از تغییرات رویه‌های مدیریت منابع آب کشور بوده است. به تبع آن، ساختار حکمرانی بخش آب در مواجهه با چالش‌های پیش رو، به صورت نا کارامد عمل نموده است. بدین ترتیب، شکاف نهادی حاکم بر بخش آب منجر به بروز مشکلاتی شده است، که از آن‌ها به عنوان “بحران حکمرانی آب” نام برده می‌شود. در مطالعه‌ی حاضر، با استفاده از چارچوب تحلیل توسعه‌ی نهادی (IDA)، نهاد آب در سه مؤلفه‌ی قوانین، سیاست‌ها و مدیریت سازمانی و اداری بخش آب مورد ارزیابی قرار گرفته است. به علاوه، عملکرد بخش آب در ابعاد فیزیکی، مالی، اقتصادی و عدالت در عملکرد ارزیابی شده است. سپس، لایه‌های عمده‌ی ارتباطات نهاد آب و عملکرد بخش آب به صورت مدل “آثار متقابل نهاد - عملکرد بخش آب” ارائه گردیده است. برآورد معادلات همزمان، با روش سیستمی حداقل مربعات سه مرحله‌ای (3SLS) انجام شده است. نتایج این تحلیل علاوه بر آن‌که آثار متقابل نهاد آب و عملکرد بخش آب را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، راهبردی برای اصلاحات نهادی مورد نیاز در ساختار حکمرانی آب فراهم می-نماید. نتایج نشان می‌دهد که در شرایط فعلی در عملکرد نهاد آب، اثربخشی مدیریت سازمانی و اداری بخش آب بیش‌تر از اثربخشی قوانین و سیاست‌های بخش آب می‌باشد. به این معنا که نقش محوری را مدیریت سازه‌ای ایفا می‌کند. همچنین، ارزیابی کلی عملکرد بخش آب نشان می‌دهد، که عملکرد فیزیکی بالاترین میزان تحقق را در مقایسه با سایر مؤلفه‌های مالی، اقتصادی و عدالت دارا می‌باشد.