تحلیل میانگین درازمدت تابش بلند زمینی ایران با داده های سنجش از دور

خورشید منبع اصلی انرژی و حیات در سطح زمین است و بدون تابش خورشید هیچ فرآیند جوی و اقلیمی در سطح کره زمین وجود نخواهدد اشت. حیات گیاهی،جانوری و انسانی در سیاره زمین، وابسته به انرژی خورشید است. تابش موج کوتاه از جهت استفاده آن در فرایندهای زیست‌ شناختی بخصوص فتوسنتز و ادامه حیات بشر ی دارای اهمیت زیادی است و تابش موج بلند زمینی که حاصل برونداد گرمایش سطح زمین است، در تعادل گرمایی سیاره زمین با توجه به وجود گازهای گلخانه‌ای نقشی بسیار حیاتی دارد. بخشی از تابش موج بلندزمینی[1]از طریق پنجره‌های جوی خارج می‌شود و بخش عمده‌ای از آن توسط گازهای گلخانه‌ای به ‌صورت تابش بلند برگشتی به سطح زمین بازگشت داده می‌شود که به ‌ویژه در طی شب‌هاو فصل زمستان نقش مهمی در تعادل دمایی کره زمین بازی می‌کند. برآورد تابش بلند زمینی کاری دشوار است و سنجش ‌از دور می‌تواند برای ارزیابی آن در مقیاس سیاره‌ای و منطقه‌ای مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این پژوهش تحلیل میانگین بلند مدت تابش بلند زمینی ایران به کمک داده‌‌های مرکز ملی هوا و اقیانوس ‌‌شناسی[2] می‌‌باشد. در این پژوهش نخست داده‌‌های میانگین روزانه OLR  دربازه زمانی 1979  تا  2016 با پوشش مکانی  1  درجه‌‌ی قوسی، در مقیاس جهانی از پایگاه ثبت داده‌‌های آب و هوایی[3] برداشت شد. سپس بر مبنای نزدیک به 1  میلیارد یاخته، میانگین بلند مدت OLR جهان و ایران محاسبه گردید. یافته‌‌ها در مقیاس سیاره‌ای نشان داد که بیشینه‌‌ی تابش بلند زمینی در منطقه‌‌ی خاور میانه و شمال آفریقا با مقادیر بیش از  290 وات بر متر مربع رخ می‌دهد که ایران نیز بخشی از آن به ‌حساب می‌‌آید. از این ‌رو میانگین بلند مدت تابش بلند زمینی ایران  43  وات بیش از میانگین بلند مدت جهانی است که مهم‌ترین دلیل آن زاویه‌‌ی عمود تابش (همجواری با مدار راس‌ السرطان) ناچیز بودن پوشش سطحی و خشکی زمین به ‌ویژه در نیمه‌‌ی جنوبی و شرقی ایران‌ می‌‌باشد. تحلیل فضایی الگوهای تمرکز نقاط داغ و سرد با استفاده از آماره *GI برروی ایران ‌نشان داد که نزدیک به  43  درصد از گستره ‌ایران از نظر تابش بلند زمینی لکه‌‌های سرد (در سطح اطمینان  90  درصد)، 40  درصد لکه‌‌های داغ (در سطح اطمینان 90 درصد) و 18 درصد خنثی است که متأثر از عرض جغرافیایی و تنوع پوشش زمینی می‌باشد. [1]- Outgoing Long wave Radiation [2]- National Oceanic and Atmospheric Administration [3]- Climate Data Record