تحلیل قصه‌ی «برادر عاقل و برادر دیوانه» از منظر اسطوره‌ی دیوسکوریک (دوقلوهای مقدس)

چکیده: «ایزدکران» یا دوقلوهای مقدس و آسمانی، یکی از بن‌مایه‌های اساطیری است که در آیین‌ و اساطیر ملل مختلف به شکل‌های گوناگون متجلی شده است. اگر چه این دوقلوها و ویژگی‌های خاص آن‌ها در آثار طراز اول ادبیات فارسی منعکس نشده، اما چنین دوقلوهایی در قصه‌های ایرانی که از قدیم الایام سینه به سینه نقل شده، با همان ویژگی‌ها به وضوح دیده می‌شوند. از آن‌جایی که اکثر قصه‌ها نمادین، و از تأویل پذیری بالایی برخوردارند، در مقاله‌ی حاضر از این منظر به تحلیل قصه‌ی «برادر عاقل و برادر دیوانه» پرداخته شده است. این قصه در مناطق مختلف ایران به شکل‌های گوناگون روایت گردیده است. در این قصه مهم‌ترین ویژگی‌های دوقلویی از قبیل ارتباط با اسب و گاو، گذر از زندگی کشاورزی و دامداری و رسیدن به زندگی شهری و شکل‌گیری تمدن، فدا شدن یکی برای بقای دیگری، دفن یکی از دوقلوها به مناسبت بنا کردن ساختمان و... وجود دارد. در قصه‌ی مذکور، اگر چه برادرِ دیوانه در ظاهر، رفتاری متضاد با برادر عاقل دارد، اما همین رفتار متضاد است که زمینه‌ی پیشرفت برادر عاقل را فراهم می‌آورد. کلمات کلیدی: ایزدکران، اسب، تمدن، دیوسکوریک، همزاد.