تحلیل فقهی و حقوقی ممنوعیت تولید خودآموز و تکثیر غیرمجاز کتابهای درسی
نویسنده
چکیده مقاله:
تحلیل فقهی و حقوقی ممنوعیت تولید خودآموز و تکثیر غیرمجاز کتابهای درسی دکتر سید طه مرقاتی خویی* چکیده حقوق مالکیت معنوی یا فکری از جمله حقوقی است که امروزه با تصویب قوانین خاص مانند کپی‌رایت (1911 م)، موافقت‌نامة سال 1994 م سازمان تجارت جهانی (تریپس) و قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان ایران (1348 ش) به رسمیت شناخته شده است و صاحبان آثار می‌توانند از منافع معنوی و مادی اثر خود منتفع شوند و دیگران را از هرگونه تعدی به حقوق خود بازدارند؛ همچنین برای ناشرانی که براساس قرارداد با صاحبان آثار، به سرمایه‌گذاری و انتشار مبادرت می‌کنند حق اولویت برای نشر به وجود می‌آید. حق تألیف، ترجمه و نشر که امروزه علاوه بر بعد معنوی دارای بعد مادی و اقتصادی قابل توجهی نیز هست به جهت تأیید عرف عقلا مورد امضا شرعیت اسلام است؛ زیرا مالکیت اعم از مادی و معنوی از موضوعات عرفی و عقلایی است و از جانب شرعیت می‌تواند مورد تأیید باشد و دلیلی نیز بر عدم اعتبار چنین حقوقی وجود ندارد؛ البته برخی از فقها معتقدند در زمان شارع تألیف، ترجمه و ابتکار وجود داشته و حق مالکیتی از سوی شارع اعتبار نشده است. این استدلال صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا در آن زمان هنوز فناوریهای جدید به وجود نیامده بود و امکان تکثیر اثر تألیفی و ترجمه‌ای در سطح وسیع وجود نداشت. لذا موضوع مطرح شده در زمان شارع اثر تألیفی و ترجمه‌ای خطی بود که فقط از طریق استنساخ قابل تکثیر بود ولی در زمان حاضر اثر تألیفی یا ترجمه‌ای قابل تکثیر با دستگاههای چاپی پیشرفته مطرح است. بنابراین، حقوق ناشی از نشر آثار فکری باید از نظر شرعی و حقوقی مورد حمایت قرار بگیرد. در مورد کتابهای درسی (آموزشی) برای جامعه هدف (دانشجویان و دانش‌آموزان) نیز حقی معنوی وجود دارد که در حوزه حقوق جمعی قابل طرح است که در صورت تکثیر غیرمجاز و هرگونه دستکاری در متن آنها در مسیر آموزشی آنان خللی ایجاد می‌شود که باید از طریق حمایت دولتی و پیگیری نهادهای مردمی جلوگیری شود. * استادیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران ([email protected])
منابع مشابه
بررسی فقهی ممنوعیت منت‌پذیری و مصادیق آن
بخش زیادی از آموزه‌های دینی در خصوص رعایت هنجاری‌های اخلاقی هستند. این هنجارها به طرق مختلف وارد احکام فقهی نیز شده‌اند و همپوشانی میان برخی مسائل مربوط به این دو دانش را رقم زده‌اند. از جملۀ هنجارهای اخلاقی مؤکد در روایات، لزوم حفظ عزت‌نفس بوده که برخی مصادیق آن در قالب قاعدۀ فقهی «عدم الزام به پذیرش منت» نمود دارد. البته قاعدۀ یادشده به‌ندرت مورد تصریح یا کاوش مستقل فقهی بوده و معمولاً به‌عنوا...
متن کاملتأملی درباره «قانون ممنوعیت به‌کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره» و چالش‌های فقهی و حقوقی آن
چکیده از زمان تصویب قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره، مباحث دامنه‌داری درباره آن شکل‌گرفته است. تعارض قانون مذکور با برخی مفاهیم و حقوق بنیادین که پشتوانههای محکم فقهی نیز دارند ـ همچون مالکیت، حریم خصوصی، حلال‌بودن استفاده از آلات مشترکه، حقوق بشر و حق برخورداری از آزادی اطلاعات ـ آن را با چالش مهمی روبه‌رو کرده است. از سوی دیگر، اصرار حامیان این قانون بر اجرای آن، نزاع را ...
متن کاملتحلیل فقهی و حقوقی صکوک استصناع
یکی از انواع صکوک، صکوک استصناع است. این صکوک بر مبنای عقد استصناع و برای ساخت مال معین و یا تکمیل آن و یا احداث پروژه‌های عمرانی منتشر، عرضه و منتقل می‌شود. صکوک استصناع بر دو نوع است: نوع ساده (مستقیم و غیرمستقیم) بر پایة سند دین، و نوع پیچیده (به‌موجب دستور‌العمل)، که هریک جداگانه بررسی می‌شود. ماهیت حقوقی عمل صدور(انتشار) از نظر تجاری و مدنی در نوع اول اگر از سوی تاجر صورت پذیرد، عملی تجاری...
متن کاملتحلیل فقهی- حقوقی امداد و نجات
مقدمه: خدمت و کمک به همنوعان در طول تاریخ، به شکل‌های مختلف ظهور و بروز داشته است، یکی از مصادیق مهم خدمت به بشر در عصر حاضر تحت عنوان امداد و نجات مصدومان نام برده می‌شود. در هر زمانی، ممکن است ملت‌ها گرفتار مصائب و آلامی مانند بلایای طبیعی، طوفان‌های سهمگین، سوانح رانندگی و... شوند و قطعاً به هنگام بروز چنین مواردی، انسان‌ها به یاری دیگر مردمان نیاز می‌طلبد که برای نجات حادثه‌دیدگان...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 16 شماره 27
صفحات 1- 23
تاریخ انتشار 2012-01-01
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023