تحلیل روان‌شناختی مؤلفه‌های اعتقادی مؤثر بر سلامت از منظر قرآن کریم

مقدمه: علیرغم همه پیشرفت‌های نظری، توجه به بعد اعتقادی و معنوی سلامت در اکثر برنامه‌های ارتقای سلامت انسانی نادیده گرفته شده است. درباره نحوه تأثیر مؤلفه‌های اعتقادی بر بهداشت و سلامت افراد سوالات و ابهاماتی وجود دارد که انجام پژوهش‌های تازه برای پاسخ و رفع آن ابهامات را ضروری می‌کند. بنابراین هدف این پژوهش تبیین روان‌شناختی برخی از مؤلفه‌های اعتقادی مؤثر بر سلامت انسان از منظر قرآن کریم می‌باشد. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی بوده و در بررسی داده‌ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در این پروژه مؤلفه‌های معنوی و اعتقادی ایمان، ذکر خدا و صبر که در تأمین سلامت فرد مؤثر می‌باشد پس از بررسی و استخراج از بین آیات شریفه قرآن، از طریق رویکرد تفسیری و از منظر روان‌شناختی مورد تحلیل قرار گرفت. در این راستا علاوه بر بهره‌گیری از قرآن و منابع علمی و مذهبی معتبر، از نظرات تعدادی از اساتید دینیِ دانشگاهی و حوزوی نیز استفاده گردید. ضمناً به صورت جانبی از طریق مصاحبه با 30 نفر از بیماران بستری شده در بیمارستان و 5 نفر از پرستاران، به نقش باورهای اعتقادی در تأمین آرامش و سلامت آنان پرداخته شد. یافته‌ها: نقش آموزه‌های قرآنی در تأمین و ارتقای سلامت انسانی از جامعیت خاصی برخوردار است. قرآن از یک سو با تعیین ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی سلامت، و از سوی دیگر با اتخاذ دو رویکرد روان‌شناختی «تبشیر و انذار» خواسته است مهم‌ترین مؤلفه‌های اعتقادی و معنوی مؤثر در سلامت فرد نظیر: ایمان به خدا، ذکر خدا، صبر، توکل، توبه و ... را که دارای تأثیرات درمانی و پیشگیرانه مثبتی می‌باشند، در قالب یک فرهنگ فراگیر و امیدوار کننده به بشریت ارائه کند. با اینحال پژوهش‌های زیادی لازم است تا وسعت و جامع نگری قرآن را در تأمین سلامت و ارتقای سطح زندگی روشن نماید. نتیجه‌گیری: با اتکاء به یافته‌های بدست آمده می‌توان ادعا کرد که ابعاد سلامت و شیوه‌های تأمین آن در قالب‌های جسمانی، معنوی، اجتماعی و روان‌شناختی در قرآن موجود و تبیین شده است. با استناد به این زمینه مدل روان‌شناختی تأمین سلامت از دیدگاه قرآن توسط نگارنده طراحی گردید.