تحلیل دیدگاه ناصرخسرو پیرامون دو مفهوم عقل و دین
نویسندگان
چکیده مقاله:
هدف: این مقاله درصدد تحلیل دیدگاه ناصرخسرو پیرامون دو مفهوم عقل و دین بود. از این رو، نخست محورهای دوگانۀ عقل در جهان‌بینی ناصرخسرو بررسی، سپس عقل در دیوان اشعار و خوان‌الاخوان ناصرخسرو و نیز مفهوم دین و دینداری تحلیل شده است. روش: در این تحقیق از روش کتابخانه‌ای و ابزار فیش‌برداری استفاده شد. یافته‌ها: به عقیدۀ ناصرخسرو، عقل از چیزی آفریده نشده است؛ در غیر این صورت مبدع خوانده نمی‌شد: «وگر پیش از مبدع چیزی بودی، از دو بیرون نبودی؛ یا مبدع بودی نه از چیزی پدید آمده یا چیزی بودی از چیزی پدید آمده» و این امر محال است. همچنین از نظر وی، نخستین صادر از ذات باری‌تعالی، خرد است و انسان خردمند را به گرفتن از خرد فرا می‌خواند؛ خردی که در بند نیازهای حیوانی بشر، چون خور و خواب نباشد و نیازهای روحی و روانی او را بر طرف سازد. ایشان دوزخ را به جهل و نادانی و بهشت را به خردمندی و دانایی تأویل می‌کند. علم و دانش از نظر ناصرخسرو، همان دین است. در پناه شریعت بودن مایة دولت، رحمت، آسایش و بقای در دو جهان می شود. عمل به شریعت، به علم و حکمت منتهی می‌شود. هرکس حکمت یافته باشد، به او خیر عظیم و منفعت بسیار می‌رسد. نتیجه‌گیری: ناصرخسرو خرد را به عنوان عالی‌ترین مفهوم برای دستیابی به اسرار و رموز آفرینش می‌داند که به همراهی دین و دانش، موجب سعادت و رستگاری انسان می‌شود.
منابع مشابه
عقل و دین از دیدگاه فیض کاشانی
طرح اندیشۀ تفکیک بین دین و فلسفه در سال‌های اخیر از سوی حوزۀ معارف خراسان، چهرۀ جدیدی از مکتب اخباریگری و نصگرایی به نمایش گذاشته و بار دیگر توجه محقّقان عرصۀ دین‌پژوهی را به مسئلۀ نسبت عقل و دین از دیدگاه عقلگرایان و نصگرایان معطوف کرده است. در این میان، چگونگی رویارویی ملا محسن فیض کاشانی(اندیشمند قرن یازدهم) با این مسئله همواره با ابهام همراه بوده است. برخی او را به اخباری یاد میکنند و برخی د...
متن کاملعقل و دین از دیدگاه فارابی
موضوع عقل و دین همواره یک مسئله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه بوده است. پس از آشنایی مسلمانان با عقلگرایی یونان برخی از آنان به گمان اینکه عقلگرایی محصول فرهنگ بیگانه (یونان) است با آن مخالفت کردند. در مقابل، دور‌اندیشان مسلمان از آن استقبال کردند و تعارضی میان عقلگرایی و اصول اساسی دین نیافتند. در مواردی هم که میان عقل و دین تعارضی وجود داشت، تا آنجا که باب «تأویل» اجازه می‌داد، مسئله ...
متن کاملبررسی تطبیقی عقل و دین از دیدگاه فارابی و کانت
موضوع رابطه عقل و دین همواره یک مسأله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه مسلمان و غیره مسلمانان بوده و هست. در میان متفکران و فلاسفه اسلامی ابونصر فارابی در این رابطه نقش بسزایی دارد. زیرا پس از آشنایی مسلمانان با عقل گرایی یونان و سر گرفتن این بحث که شاید این پدیده محصول بیگانه باشد، فارابی بود که با اعتقاد به هماهنگی بین عقل و دین، باب جدیدی به روی فلسفه اسلامی گشود. بابی که راه را برای فل...
متن کاملتحلیل دیدگاه ناصرخسرو درباره چیستی سعادت انسان
ناصرخسرو مفهوم سعادت را ذیل تعابیر و مفاهیم متعدد دینی و فلسفی طرح و پیگیری می‌کند؛ مفاهیمی همچون ثواب و عقاب، بهشت و جهنم، تشبه به صانع، فرشته شدن و رسیدن به لذات عقلانی. اما مفهومی که وی بیشتر بر آن تأکید و تصریح دارد و مفاهیم دیگر را به آن تأویل می‌کند و می‌توان آن را وجه جمع تمام تعابیر ناظر به سعادت دانست، مفهوم عل...
متن کاملضرورت دین از دیدگاه عقل
بعد از مقدمه، هدف، روش تحقیق و ضرورت این بحث به سیری از تاریخ بحث با چهار عنوان پرداخته شده است. در فصل اول تحت عنوان کلیات و مفهوم شناسی واژه ها، ضرورت، عقل و دین را از لحاظ معنای لغوی واصطلاحی بیان کردیم. سپس تعریف عقل را از دیدگاه های مختلف بررسی نموده و کاربردهای عقل را بررسی کردیم. بعد از آن تعریف دین را از نظر دانشمندان غربی و مسلمان و همچنین از نظر آیات و روایات بررسی کردیم و در نهایت تع...
15 صفحه اولمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 21 شماره 72
صفحات 437- 453
تاریخ انتشار 2017-10-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023