تحلیل دگرگونی الگوی مهاجرت داخلی کشور با تأکید بر مهاجرتهای شهری

نویسندگان

  • محمدحسین بوچانی دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده مقاله:

دوران جدید توسعه جوامع، با پدیده بهبود شاخص‌های بهداشتی و زندگی و شتاب یافتن رشد جمعیت در سراسر جهان همراه بوده  و همزمان زمینه‌ها و انگیزه‌های اقتصای و اجتماعی و عوامل جابجایی جمعیت بسیار گوناگون و مهاجرت به مثابه انتخابی آسان‌تر از همیشه نمودار شد؛ از این رو مهاجرت به عنوان یک مشخصه بارز و یک ضرورت، در همه کشورها و در تمام سطوح نمایان شد که در بیشتر موارد گریز از آن نه ممکن بوده است و نه عقلانی. بیشتر نظریه‌پردازی‌ها درباره گسترش شیوه تولید سرمایه‌داری و ادغام ایران در نظام جهانی سرمایه‌داری، به ویژه در ارتباط با اقتصاد سیاسی نفت و گذار کشور به دوران نوین و عمدتاً درباره اهمیت مهاجرت‌های روستاشهری صورت گرفته است. این پژوهش با روشی توصیفی _ تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی در پی تحلیل و ارزیابی وضعیت و دگرگونی روند مهاجرت‌های داخلی کشور و تحولات اساسی به ویژه در دهه اخیر است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد  با وجود اینکه مبحث مهاجرت و گسترش شهرنشینی ناشی از مهاجرت در دو دهه 5431 تا 5631 بسیار پر رنگ‌تر بوده  و بیشترین تحولات اجتماعی_ سیاسی کشور در دو دهه 75-5531 روی داده است، اما بیشترین مهاجرت در میان جمعیت کشور به دهه  75 تا 85 مربوط می‌شود. این تحول مسلماً پیوندی عمیق با مسئله شهرنشینی و گسترش الگوی سکونتی و زندگی شهری دارد. در واقع دهه‌های 5431 تا 5631، به دلیل تحول ساختار اقتصادی و اجتماعی کشور و آغاز روند مهاجرت شهری و روستایی شتابان، دوره‌ای تعیین کننده به حساب می‌آید، اما دهه 75 تا 85 از نظر حجم و روند مهاجرت‌ها منحصر به فرد بوده است. از سوی دیگر این دهه با دگرگونی الگوی مهاجرت نیز همراه بوده  که با توجه به افزایش جمعیت و تعداد شهرها، الگوی مهاجرت شهر به شهر در حال افزایش بوده و تبدیل به الگوی مسلط مهاجرت شده است؛ به نحوی که امروزه مهاجرت شهر به شهر الگوی اصلی مهاجرت کشور به شمار می‌رود. این الگو از لحاظ جغرافیایی تحت‌تأثیر تفاوت‌های منطقه‌ای و جذابیت اقتصادی و اجتماعی شهرها و دگرگونی در مزیت‌های نسبی شهرها در حال تحول است. این پژوهش نشان می‌دهد که  در 15 سال اخیر، میزان مهاجرت‌های شهر به شهر بین استانی،  به تدریج روبه کاهش بوده است و مهاجرت‌های شهر به شهر بیشتر به ابعاد فاصله‌ای کم و درون منطقه‌ای متمایل شده‌اند. مهاجرت روستا به شهر، سهم کمتری از مهاجرت کل را داشته که بیشتر در ابعاد درون شهرستان رخ داده که این الگو فزونی محسوسی در چند ساله اخیر داشته  و در مقابل مهاجرت روستا شهری بین استانی کاهش قابل توجهی داشته است. در مجموع مهاجرت در سال‌های اخیر ضمن گرایش بیشتر به الگوی شهر به شهر، بیشتر به مهاجرت کوتاه و درون استانی متمایل شده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بازشناسی عوامل مؤثر در مهاجرتهای روستا ـ شهری با تأکید بر مهاجرت جوانان روستایی استان قزوین

ادبیات مهاجرت از روستا به شهر با تمرکز بر مشکلات متعدد اجتماعی و اقتصادی بیش از دهه های گذشته مورد توجه محققان قرار گرفته است. اما به رغم این توجه، این ادبیات هنوز از واژه های استاندارد شده ای برخوردار نیست. تعریف مهاجرت روستایی به بسیاری از جنبه ها و ویژگیهای جمعیت مربوط می شود. در مدل نظری، حرکت جمعیت زمانی مهاجرت محسوب می شود که روستاییان خانه یا بازار کار خود را ترک کرده و در جای دیگری اسکا...

متن کامل

بازشناسی عوامل مؤثر در مهاجرتهای روستا ـ شهری با تأکید بر مهاجرت جوانان روستایی استان قزوین

ادبیات مهاجرت از روستا به شهر با تمرکز بر مشکلات متعدد اجتماعی و اقتصادی بیش از دهه های گذشته مورد توجه محققان قرار گرفته است. اما به رغم این توجه، این ادبیات هنوز از واژه های استاندارد شده ای برخوردار نیست. تعریف مهاجرت روستایی به بسیاری از جنبه ها و ویژگیهای جمعیت مربوط می شود. در مدل نظری، حرکت جمعیت زمانی مهاجرت محسوب می شود که روستاییان خانه یا بازار کار خود را ترک کرده و در جای دیگری اسکا...

متن کامل

سنجش اثرات شاخص های سرمایه انسانی بر احتمالات مهاجرت در ایران (با تاکید بر مهاجرتهای داخلی )

رساله به تحلیل و تبیین احتمالات مهاجرت افراد بر حسب متغیرهای سرمایه انسانی میپردازد،روش مطالعه اسنادی ومبتنی بر داده های نمونه گیری شده از سرشماری سال1385 است.در این روش هشت استان که بالاترین سهم مهاجرتی را درسال 1385 داشته اند به عنوان نمونه انتخاب و جهت تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته از رگرسیون لوجستیک دو وجهی استفاده شده است.تحلیل ها نشان می دهد که مهاجرت در این هشت استان (ایران) بر...

15 صفحه اول

نقش برنامه های عمرانی پیش از انقلاب در مهاجرت های روستا – شهری کشور (با تأکید بر اهمیت درآمدهای نفتی)

از زمان اجرای اولین برنامه عمرانی کشور 58 سال می گذرد. سیاست ها، و خط مشی های نادرست این برنامه ها، به دلیل متکی بودن به درآمدهای نفتی ودر نتیجه« ایجاد دولت رانتیری» همچنین تخصیص بیشتر بودجه های عمرانی و جاری ناشی از این درآمد به شهرها، به ویژه شهرهای بزرگ کشور باعث تشدید مهاجرت روستاییان به شهرها شد.درکنارآن توجه به صنعت مونتاژ، انجام اصلاحات ارضی، کم توجهی به روستاها به طور اعم و توسعه کشاورز...

متن کامل

نقش برنامه های عمرانی پیش از انقلاب در مهاجرت های روستا – شهری کشور (با تأکید بر اهمیت درآمدهای نفتی)

از زمان اجرای اولین برنامه عمرانی کشور 58 سال می گذرد. سیاست ها، و خط مشی های نادرست این برنامه ها، به دلیل متکی بودن به درآمدهای نفتی ودر نتیجه« ایجاد دولت رانتیری» همچنین تخصیص بیشتر بودجه های عمرانی و جاری ناشی از این درآمد به شهرها، به ویژه شهرهای بزرگ کشور باعث تشدید مهاجرت روستاییان به شهرها شد.درکنارآن توجه به صنعت مونتاژ، انجام اصلاحات ارضی، کم توجهی به روستاها به طور اعم و توسعه کشاورز...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 2  شماره 6

صفحات  105- 118

تاریخ انتشار 2013-06-01

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023