تحلیل جغرافیایی الگوهای‌ شکل شهری در ایران

به عنوان یکی از موضوعات مهم در مطالعات شهری، شکل یا فرم شهر بیانگر نحوه توزیع فضایی فعالیت‌های انسانی در مناطق شهری است و عمیقاً به وسیله مسائل مدیریتی و خصوصیات محیطی، اقتصادی و اجتماعی جوامع تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.  هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی و دسته‌بندی الگوهای شکل شهری در ایران و بررسی ارتباط احتمالی این الگوها با یک سری از متغیرهای انسانی و طبیعی می‌باشد. با توجه به زیاد بودن شهرها، تحقیق حاضر در این مرحله صرفاً شهرهای بالای پنج هزار نفر  را که تعداد‌شان بر‌اساس سرشماری سال 1385 به 689 شهر می‌رسید، مد‌نظر قرار داده و در صدد ارائه یک چشم‌انداز کلان در‌باره الگوهای مختلف شکل شهری در ایران می‌باشد.  داده‌های اصلی مورد استفاده در این مطالعه از منابع مختلف شامل پایگاه اطلاعات نقشه‌ای گوگل ارث پرو، نتایج سرشماری‌های عمومی کشور و اطلس اقلیمی کشور به دست آمده است. پس از جمع‌آوری و استخراج داده‌ها، برای بررسی رابطه احتمالی متغیرهای مورد مطالعه با توجه به ماهیت داده‌ها  از آزمون خیدو یا کای اسکوار استفاده شده است.  نتایج مهم به دست آمده بیانگر ارتباط معنی‌دار بین شکل شهر و متغیرهای انسانی همانند تعداد جمعیت، شیوه توسعه فیزیکی، میزان نرخ رشد، وسعت محدوه شهر، تراکم جمعیت شهری و همچنین متغیرهای محیطی ارتفاع و اقلیم با الگوهای شکل شهری می‌باشد. در انتها تلاش شده است تا نتایج یافته‌های تحلیل در قالب مدل پیشنهادی برای توصیف الگوهای شکل شهری در ایران ارائه شود.