تحلیل تغییرات ذخیره گاه‌های برفی به منظور برنامه‌ریزی و مدیریت کم آبی (مطالعه موردی: منطقه سراب هلیل رود در استان کرمان)

    امروزه در پی بحران جهانی آب، تمام کشورها در پی شناسایی منابع آب شیرین، کنترل و استفادة بهینه از آنها می‏باشند. با توجه به اینکه کشور ایران در کمربند بیابانی کره زمین قرار دارد و کاهش بارش‏های جوّی باعث کمبود آب در ایران و استان کرمان شده، بنابراین شناسایی منابع آبی و بررسی تغییرات پوشش برف لازم و ضروری است. با توجه به شرایط سخت فیزیکی محیط‌های کوهستانی امکان اندازه‌گیری دائم زمینی جهت تخمین منابع برفابی و تشکیل پایگاه داده‌ها وجود ندارد. به همین جهت استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در شناسایی مناطق برفگیر و ارزیابی تغییرات آن بسیار مهم می‌باشد. در این پژوهش سعی شده تغییرات پوشش ذخیره‏گاه‏های برفی مناطق مرتفع حوضۀ آبخیز هلیل رود با استفاده از تصاویر ماهواره‏ای MOD10A2 مورد مطالعه قرار گیرد. برای این منظور از شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش برف استفاده شد[1]. این شاخص دارای ارزش بزرگ‌تر از 4/0 بوده یعنی پیکسلی که دارای NDSI بزرگ‌تر از 4/0 باشد به‌عنوان برف و یخ معرفی می‌شود. پوشش برف مشخص شدۀ تصاویر ماهواره‏ای در نرم­افزار ENVI5.1 وارد محیط GIS شده و به 5 طبقه از 0 تا 5000 طبقه‏بندی شده و مساحت هر کدام از طبقات محاسبه گردید. سپس وارد محیط SPSS شده و تحلیل و بررسی روی آنها صورت گرفت. با انجام رگرسیون چند متغیره به روش استپ وایس[2] این نتیجه حاصل شد که در بازۀ زمانی 8 روزۀ ماه فوریه (از  18 تا 25 فوریه) بیشترین تغییرات مساحت برف که با روند مساحت برف در این چند سال ارتباط قوی و معناداری داشته و در حقیقت توجیه کنندۀ تغییرات برف در این بازۀ زمانی است، به ترتیب مربوط به ارتفاعات 3 (3000-2001) و سپس 4 (4000-3001) بوده است. طبقۀ ارتفاعی 3000-2001 به تنهایی توجیه کنندۀ 98.9 درصد روند تغییرات برف در کل منطقه مورد مطالعه است. در وهلۀ دوم اگر ارتفاع 4000-3001 هم اضافه شود، این دو طبقۀ ارتفاعی با هم توجیه کنندۀ 99.2 درصد تغییرات روند برف در این بازه در طول 19 سال گذشته است. [1] Normalized Difference Snow Index [2] Stepwise