تحلیلی بر گونه‌شناسی انواع بادگیر بر‌اساس پلان در خانه‌های بندر لافت

بادگیر‌ها در سیمای شهرهای قدیمی مناطق گرم و مرطوب پس از مناره‌های مساجد، نقطه اوج خط آسمان شهر قلمداد می‌شوند. بادگیر که جزء جدایی‌ناپذیر خانه‌های لافت بوده در اکثر خانه‌ها به‌تدریج عملکرد خود را از دست داده است. اتاق‌هایی که در ارتباط با بادگیر بوده‌اند عملاً تبدیل به یک فضای بدون استفاده ‌شده‌اند. در بسیاری از خانه­ها تعمیر بادگیر صورت نمی‌گیرد و در بازسازی خانه‌ها این عنصر تخریب می‌گردد. در خانه­های بافت جدید بندر لافت بادگیر جایی ندارد. در صورتی که بادگیر میراثی با ارزش از معماری سنتی ایرانی می‌باشد. لذا بررسی بادگیر‌های لافت به‌منظور جلوگیری از عدم حضور این عنصر در زندگی اهالی این بندر، ضروری به‌نظر می‌رسد. مسئله اصلی مطرح در این پژوهش، گونه‌شناسی بادگیر‌های لافت بر مبنای پلان در خانه‌ها می‌باشد. این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی، پس از معرفی بادگیر و تاریخچه آن به بررسی فرم پلان بادگیر‌ها و محل استقرار آن‌ها نسبت به موقعیت جغرافیایی و پلان خانه‌ها و تحلیل روابط حاکم بین اتاق بادگیر و سایر فضاها در خانه‌های بندر لافت می‌پردازد. در آخر به ارائه مطالبی جهت بهره‌گیری معماران، پیرامون عناصر و کیفیت فضایی اتاق بادگیر و تغییرات شکل ‌گرفته در آن فضا ناشی از تغییرات سبک زندگی در طی سالیان می‌پردازد‌ تا از این طریق بتوان گامی در جهت احیاء و بالا بردن کیفیات این فضا برداشت. این پژوهش پس از بیان وضع موجود بادگیر‌ها و تحلیل داده‌ها نتیجه می‌گیرد که اکثر بادگیر‌ها جهت بهره‌مندی بهتر از نسیم مطلوب دریا در سمت شمال قرارگرفته‌اند. همچنین بافت قدیم به سمت شمال دارای شیب است که این امر نیز کمک مؤثری به دریافت نسیم مطلوب دریا می‌نماید. فرم غالب پلان بادگیر‌های بندر لافت مربع بوده، عموماً حدود 3*3 متر‌مربع هستند. اهمیت عدم هم‌پوشانی بادگیر‌ها در سیمای کلی باعث قرارگیری بادگیر در گوشه و یا میانه پلان و برش از خانه گردیده است که در این مورد حالت میانه عمومیت دارد.