تبیین مؤلفه‌های کالبدی و عملکردی مؤثر بر عدالت فضایی در سکونتگاه‌های حاشیه‌ای* (مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد)

طی دهه­های اخیر مفهوم عدالت فضایی در گستره فقر شهری و سکونتگاه­های حاشیه­ای اهمیت ویژه­ای یافته است. بی­عدالتی در نحوه توزیع خدمات و تسهیلات شهری تأثیر جبران ناپذیری را بر ساختار و ماهیت شهرها به خصوص در گسترش پهنه­های فقر شهری و شکل­گیری سکونتگاه­های حاشیه­ای می­گذارد. عدم تعادل پراکنش در خدمات در این گونه سکونتگاه­ها به شکل­گیری عدم تعادل فضایی و محرومیت ساکنان از خدمات و تسهیلات شهری و افزایش شکاف طبقاتی منجر شده است. با توجه به مفاهیم عدالت فضایی برای رفع نابرابری­های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و کاهش آسیب پذیری اقشار کم درآمد، توزیع بهینه خدمات و امکانات، توجه به نیازهای اساسی شهروندان در سکونتگاه­های حاشیه­ای موضوعی حیاتی و اجتناب ناپذیر است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تبیین مؤلفه­های کالبدی و عملکردی مؤثر بر عدالت فضایی در هسته­های فقر شهری کلان­شهر مشهد انجام گردیده است. این پژوهش از حیث روش کاربردی و از حیث هدف توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات اسنادی-کتابخانه­ای و روش­های میدانی بود. جهت تحلیل داده­ها نیز از روش­های تحلیل محتوا، روش آنتروپی شانون نسبی و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج حاصل از آنتروپی شانون نسبی  نشان می­دهد که توزیع و پراکنش کاربری­های خدماتی در دو هسته گل­شهر و قلعه ساختمان با عدم تعادل فضایی رو به روست و از عدالت فضایی محروم هستند و هسته خواجه ربیع و التیمور در دسته برخودار و و نیمه برخودار از عدالت فضایی قرار می­گیرند. از سوی دیگر نتایج رگرسیون چند متغیره نشان دهنده این موضوع است که تنوع کالبدی مهمترین عامل اثر گذار در تحقق عدالت فضایی در سکونتگاه­های حاشیه­ای است.طی دهه های اخیر مفهوم عدالت فضایی در سکونتگاه های حاشیه ای اهمیت ویژه ای یافته است. بی عدالتی در نحوه توزیع خدمات شهری تاثیر جبران ناپذیری را بر سکونتگاه های حاشیه ای می گذارد. عدم تعادل پراکنش در خدمات در این گونه سکونتگاه ها به شکل گیری عدم تعادل فضایی و افزایش شکاف طبقاتی منجر شده است. با توجه به مفاهیم عدالت فضایی برای رفع نابرابری های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و توزیع بهینه خدمات و امکانات، توجه به نیازهای اساسی شهروندان در سکونتگاه های حاشیه ای موضوعی حیاتی می باشد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تبیین مولفه های کالبدی و عملکردی موثر بر عدالت فضایی در هسته های فقر شهری کلانشهر مشهد انجام گردیده است. این پژوهش از حیث روش کاربردی و از حیث هدف توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گرداوری اطلاعات اسنادی-کتابخانه ای و روش های میدانی بوده، جهت تحلیل داده ها نیز از روش های تحلیل محتوا، روش آنتروپی شانون نسبی و رگرسیون چند متغیره استفاده گردیده است. نتایج حاصل از آنتروپی شانون نسبی نشان می دهد که توزیع کاربری های خدماتی در دو هسته گلشهر و قلعه ساختمان با عدم تعادل فضایی رو به روست و از عدالت فضایی محروم هستند و هسته خواجه ربیع و التیمور در دسته برخودار و نیمه برخودار از عدالت فضایی قرار می گیرند. از سوی دیگر نتایج رگرسیون چند متغیره نشان دهنده این موضوع است که تنوع کالبدی مهم ترین عامل اثر گذار در تحقق عدالت فضایی در سکونتگاه های حاشیه ای است.