تبیین روش ریخت ـ گونه بندی و کاربرد آن در طراحی شهری

گرایش به حرفه‌ ـ‌ دانش طراحی شهری با هدف ارتقای کیفیت محیط‌های شهری باعث شده است که سطح وسیعی از نوشته‌ها در زمینه‌های مختلف و در ابعاد محتوایی و رویه‌ای این رشته ارائه گردند. در زمان حاضر، کمبود مشهود در حوزه حرفه‌ای طراحی شهری، در ابعاد رویه‌ای و به‌ویژه در زمینه ارائه روش‌های کاربردی در مراحل تجزیه و تحلیل فرم شهر و ارائه پیشنهادهای طراحی شهری از قبیل ارائه الگوی بافت‌های جدید و کدهای هدایت و کنترل فرم بافت ملموس است. در مقاله حاضر، پس از معرفی مفهوم ریخت‌شناسی شهری به عنوان زمینه‌ای ویژه در مطالعات فرم شهر، عناصر ریخت شهر از دیدگاه محققان مختلف بررسی می‌گردد و پس از آن، روش ریخت-گونه‌بندی به عنوان یکی از روش‌های کارآمد در طراحی شهری در مقیاس میانی، یعنی بخشی از بافت‌های شهری، تبیین می‌شود و کاربرد آن در مرحله تجزیه و تحلیل فرم بافت، ارائه پیشنهادهای طراحی شهری شامل تدوین راهنمای طراحی شهری، ارائه الگوی توسعه بافت‌های جدید و تهیه کدهای توسعه تبیین می‌گردد. در بخش جمع‌بندی مقاله حاضر، معیارها و نیز اجزا و عناصر، محصول و کاربرد روش ریخت-گونه‌بندی در سه مقیاس کلان و میانی و خرد ارائه می‌شود و در پایان نیز بافت محله فرحزاد تهران به عنوان نمونه، مورد تجزیه و تحلیل ریخت ـ گونه‌شناسی قرار می‌گیرد.