تاثیر نانوذرات مس بر ماهی کلمه دریای خزر (Rutillus rutillus caspicus) ، تغییرات آنزیمهای آنتی اکسیدان و آسیب بافت کبد

امروزه نانوذرات مس، کاربرد گسترده ای درصنعت و تجارت یافته است. در این پژوهش به بررسی سمیت نانوذرات مس بروی ماهی کلمه دریای خزر (Rutillus rutillus caspicus) پرداختیم. بدین منظور تعداد 120 قطعه ماهی با میانگین طول 20 ±100  میلی متر و میانگین وزنی 10±30 گرم انتخاب شدند. ماهیها در معرض سه تیمار با غلظت تحت کشنده 1/0، 2/0و 5/0 میلیگرم در لیتر از نانوذرات مس به مدت 21 روز قرارگرفتند و 30 قطعه ماهی در تیمار شاهد نگهداری شدند. خصوصیات آب شامل میانگین دمای آب آکواریم ها 2±22 درجه سانتی‌گراد، اکسیژن محلول 2/5 میلیگرم بر لیتر، 004/0±7= pH، سختی آب ppm 270  بود. در روز 21-14-7 پس از مواجهه، سه ماهی از هر تیمار به صورت تصادفی انتخاب گردید و نمونه های سرم خون و بافت کبد از آنها استخراج شد.  تغییرات آنزیمهای آنتی اکسیدان با بررسی آنزیمهای سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز در سرم خون ماهی کلمه انجام شد. نتایج این پژوهش حاکی از افزایش فعالیت آنزیمهای سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز در هفته اول، در سرم خون ماهیانی بود که در معرض غلظت 1/0 میلیگرم در لیتر از نانوذرات مس قرار گرفته بودند (01/0p<). ولی در غلظتهای 2/0 و 5/0روند افزایشی در فعالیت آنزیمها مشاهده نگردید. . نمونه های بافتی  کبد پس از انجام مراحل آماده سازی بافتی به روش H&E رنگ آمیزی گردید و توسط میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. بررسی های آسیب شناسی بافت کبد، حاکی از هیپرتروفی سلولی، پرخونی در ورید مرکزی، واکوئلاسیون، نکروز، پرخونی در سینوزئید ها و پیکنوزه شدن هسته بود که با افزایش غلظت نانوذرات و مدت زمان در مواجهه، افزایش یافت. بررسی این تغییرات می تواند در جهت تعیین تاثیرات منفی ناشی از نانوذرات مس موثر باشد. یافته های این پژوهش که شامل کاهش فعالیت آنزیمی در سرم خون و آسیب سلولهای کبدی می باشد، حاکی از آن است که نانوذرات مس می تواند باعث آسیب زیستی و تاثیرات کشنده بروی ماهی  کلمه دریای خزر باشد.