تأملی در مصالح بوم آورد روستا

  امروزه با تولید مصالح ساختمانی گوناگون و فراهم شدن امکانات جابه­جایی و حمل و نقل آن­ها به روستاها؛ مصالح بیشتر و متنوع تری برای ساخت بناهای روستایی در دسترس روستاییان قرار گرفته است. در کنار نکته مثبت و مفید این مسئله یعنی آزادی عمل بیشتر برای طراحی و حضور گزینه­های متنوع­تر قابل انتخاب، مشکلاتی نیز حاصل شده است. عدم مطابقت مصالح با استانداردهای معمول، نبود مهارت کافی معماران محلی و کارگران بومی در استفاده و به­کارگیری مصالح جدید، آسیب­های به­وجود آمده بر سیمای یکپارچه و هماهنگ روستا، عدم سنخیت مصالح انتخابی با آب و هوا و شرایط اقلیمی روستا، نمونه­هایی از این دست است. این شرایط اهمیت شناخت دقیق تر مصالح ساختمانی و ضرورت داشتن ملاک­هایی برای انتخاب آن­ها را پدیدار می­سازد.   مقاله پیش روی با نیت برداشتن قدمی هر چند ناچیز در راه فوق به ارائه اطلاعاتی مبادرت می­ورزد. برای نیل به این هدف، ابتدا به ذکر عواملی چند در تغییر رویکرد از مصالح بوم آورد و محلی، به مصالح غیر بومی می­پردازد. تغییر ساختار اقتصادی روستاها، شهری شدن روستاها بر اثر انفجار شهرها و تحولات ناشی از خود کم بینی روستاها در برابر شهر، از زمره عوامل دست اندر کار بدون برنامه و اتفاقی، و اجرای برخی برنامه­های نسنجیده در غالب طرح های روستایی و به­وسیله برخی از مدیران و طراحان و برنامه­ریزان در زمره دیگر عوامل مؤثر در این امر بیان شده­اند. در بخش دیگر مقاله، به آسیب­های حاصل از عدم توجه به مصالح بومی روستا، توجه می­گردد. تخریب هویت و اصالت معماری روستا، وارد شدن خدشه به سیمای یکپارچه و منظر زیبای روستا، ناسازگاری مصالح جدید با شرایط اقلیمی روستا، عدم هماهنگی با بافت طبیعی و محیط پیرامون روستا، نا آشنا بودن روستاییان با مصالح غیر بومی و شیوه­های ساخت آن­ها، مشکلات حمل و نقل و هزینه­های تهیه آن­ها، از جمله موارد بر شمرده شده در این زمینه است. در انتها مقاله به ذکر ملاکهایی برای انتخاب مصالح می پردازد.