تأثیر پرتو گاما، هیدروکسید سدیم، اوره و پلی اتیلن گلایکول بر ترکیبات فنولیک، تولید گاز و ساخت پروتئین میکروبی ضایعات پسته پاک کنی در شرایط آزمایشگاهی

سابقه و هدف: سالیانه مقدار زیادی از ضایعات پسته پاک کنی در ایران تولید می‌شود که دفع نادرست آنها باعث آلودگی زیست محیطی می شود. ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ضایعات پسته پاک کنی در ﺗﻐﺬﯾﻪ دام، وجود ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻی ﺗﺎﻧﻦ و ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻓﻨﻮﻟﯿﮏ در آن اﺳﺖ که متابولیسم دام را در زمان مصرف آن بوسیله دام را تحت تأثیر قرار می دهد. آزمایش های برون تنی نشان داده اند که تانن موجب کاهش ساخت پروتئین میکروبی به دلیل اثرات ضد میکروبی می شود. در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎی پرتو گاما در دز 10 کیلوگری، ﻣﺤﻠﻮل 4 درصد هیدروکسید سدیم، محلول 4 درصد اوره و پلی اتیلن گلایکول بر مقدار ترکیبات فنولی، تولید گاز و ساخت پروتئین میکروبی ضایعات پسته پاک کنی در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: ضایعات پسته پاک کنی واریته اوحدی در سایه خشک شدند و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تیمار پرتو گاما (دز 10 کیلوگری)، محلول هیدروکسید (4 درصد) و اوره (4 درصد) در 3 تکرار عمل آوری شدند. ترکیبات فنولیک اندازه گیری شدند. با استفاده از روش تولید گاز در زمان های 2، 4، 6، 8، 12، 24، 48، 72 و 96 پتانسیل تولید گاز، ضرایب تولید گاز، انرژی قابل متابولیسم، ماده آلی قابل هضم و تولید اسیدهای چرب فرار اندازه‌گیری شدند. در آزمون تولید گاز از تیمار پلی اتیلن گلایکول نیز استفاده شد. بر اساس آزمون گاز انجام شده و محاسبه زمانی که نیمی از مقدار کل گاز تولید شد، در آزمون تولید گاز دیگری ساخت و راندمان ساخت پروتئین میکروبی با استفاده از اوره 2 بار نشاندار شده با نیتروژن-15 (10 اتم درصد) در محلول بافر اندازه گیری شد. تخمین ضرایب تولید گاز با استفاده از معادله ارسکوف و مک دونالد و مقایسه میانگین ها با نرم افزار آماری SAS گیری شد. یافته‌ها: تیمارهای هیدروکسید سدیم و اوره باعث کاهش ترکیبات فنولیک، تانن کل و تانن متراکم شدند (01/0>P) و پرتو گاما باعث کاهش فنول کل و تانن کل ضایعات پسته پاک کنی شد (01/0>P). در میان تیمارها بیشترین تاثیر متعلق به تیمار هیدروکسید سدیم بود که باعث کاهش 43/60 ، 25/80 و 89/88 درصدی به ترتیب در فنول کل، تانن کل و تانن متراکم شد. مقدار تولید گاز در طی 96 ساعت بین 76/18 تا 13/29 میلی لیتر به ازاء 200 میلی گرم ماده خشک متغیر بود که کمترین مقدار تولید گاز به تیمار هیدروکسید سدیم و اوره تعلق داشت (01/0>P). میزان الحاق نیتروژن-15 در تیمارهای هیدروکسید سدیم (013/0 میلی گرم) و اوره (014/0 میلی گرم) در مقایسه با شاهد (017/0 میلی گرم) کمتر بود (01/0>P). راندمان ساخت پروتئین میکروبی در تیمار هیدروکسید سدیم بیشترین (049/0) مقدار بود (01/0>P). همچنین، تیمارهای هیدروکسید سدیم و اوره باعث کاهش انرژی قابل متابولیسم، ماده آلی قابل هضم و اسیدهای چرب فرار شدند (01/0>P). نتیجه‌گیری: نتایج این آزمایش نشان داد که اگرچه استفاده از هیدروکسید سدیم و اوره مقدار ترکیبات فنولی در ضایعات پسته پاک کنی را کاهش داد، با وجود این تولید گاز و الحاق نیتروژن-15 در این تیمارها کاهش یافت. داده های این آزمایش نشان داد که حذف تانن از ضایعات پسته پاک کنی الزاماً به معنی بهبود تمامی خصوصیات تخمیری آن در محیط آزمایشگاه نیست.