تأثیر ساختار تمرین و طول فواصل تمرین‌آسایی بر تحکیم حافظه حرکتی در کودکان: بررسی زیربنای نظریه‌های تغییرپذیری تمرین و کدگذاری اختصاصی بازنمایی‌های حافظه‌ای

زمینه و هدف: تحکیم حافظه و یادگیری از عوامل تأثیر‌گذار بر شکل‌گیری و تحول مهارت‌های شناختی و حرکتی کودکان است. در پژوهش حاضر ساختار تمرین و فواصل تمرین‌آسایی (فاصله زمانی بدون تمرین بعد از جلسه اکتساب) دست‌کاری و اثر آنها بر تحکیم حافظه حرکتی کودکان بررسی شد. روش: تعداد 36 دانش‌آموز دختر 12-9 سال دبستان مکتبی شهر قم، به‌طور تصادفی انتخاب و در سه گروه تمرین ثابت، قالبی، و تصادفی قرار گرفتند. پژوهش شامل اکتساب و یادداری تکلیف پرتاب دارت (اجرای آزمون­ها در 3 مرتبه زمانی 1 ساعت، 1 روز، و 1 هفته) بود. به‌منظور بررسی اصول تغییرپذیری و اختصاصی بودن، آزمون‌های یادداری به سه ‌روش ثابت، قالبی، و تصادفی به‌عمل‌آمد. یافته‌ها: میانگین‌های خطای شعاعی نشان‌دهنده پیشرفت مهارت با تمرین‌های قالبی و ثابت و حفظ پایداری پیشرفت با گذر زمان، تحت تمرین قالبی هستند. با مقایسه‌های زوجی پایان اکتساب و یادداری مشابه شرایط تمرین برای هر گروه، کاهش خطا (005/0≥P) تنها بعد از تمرین قالبی دیده شد (تأیید اختصاصی بودن). مقایسه‌های زوجی پایان اکتساب در هر گروه تمرینی و آزمون‌های یادداری ثابت، بهبود معنی‌دار عملکرد گروه تمرین تصادفی و قالبی را در هیچ‌یک از فواصل تمرین‌آسایی نشان ندادند (005/0≤P)؛ ولی در آزمون‌های یادداری به روش متغیر، در هر دو گروه تمرین قالبی و تصادفی بهبود معنی‌دار (005/0≥P) مشاهده شد (اصل اختصاصی بودن). نتیجه‌گیری: تحکیم حافظه و ارتقاء عملکرد کودکان بعد از اکتساب و در تمرین‌آسایی (حتی یک ‌ساعت بعد) رخ می‌دهد. علاوه بر این، تمرین ثابت و با تغییر‌پذیری کم (قالبی) باعث هدایت بهتر کودکان به‌سوی فرایندهای مربوط به تحکیم و ارتقاء حافظه مهارت حرکتی در آن‌ها می‌شود.