تأثیر روش‌های آبیاری و محلول‌پاشی عناصر غذایی بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم کشوری

چکیده سابق و هدف: اعمال مدیریت صحیح آب در کشاورزی و کشت برنج تا حدود زیادی می‌تواند محدودیت‌ها و مشکلات ناشی از کمبود منابع آب را تعدیل بخشد. آبیاری نقش زیادی در عملکرد شلتوک و اجزای عملکرد برنج داشته و هر گونه تنش آبی، منجر به کاهش درصد پر شدن دانه و در نهایت کاهش عملکرد دانه خواهد شد. با توجه به خشکسالی‌های اخیر، کمبود منابع آب در سطح کشور، ناکافی بودن آب در مراحل مختلف رشد برنج و در نهایت کاهش عملکرد برنج، ضروری است تا با برنامه‌ریزی مناسب، اعمال مدیریت صحیح آبیاری از منابع موجود و محلول‌پاشی عناصر غذایی، حداکثر استفاده را نموده تا بتوان عملکرد مطلوب را حفظ نمود. این آزمایش به منظور ارزیابی روش‌های مختلف آبیاری و محلول‌پاشی عناصر غذایی در عملکرد شلتوک و اجزای عملکرد برنج (Oryza sativa L.) در مؤسسه تحقیقات برنج (مازندران- آمل ) در سال 1396 اجرا شد. مواد و روش‌ها: این تحقیق به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار روی رقم کشوری برنج اجرا شد. تیمارها شامل روش‌های مختلف آبیاری در سه سطح (غرقابی، تر و خشک کردن و اشباع) به عنوان عامل اصلی و محلول‌پاشی با عناصر غذایی هر یک به نسبت پنج در هزار در شش سطح (آب معمولی، نیتروژن، نیتروژن + پتاسیم، نیتروژن + پتاسیم + روی، نیتروژن + پتاسیم + روی + بور و نیتروژن + پتاسیم + روی + بور + مولیبدن) به عنوان عامل فرعی بودند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عامل آبیاری روی عملکرد شلتوک و عملکرد بیولوِژیک در سطح یک درصد معنی‌دار بود. عامل محلولپاشی روی هیچ یک از صفات معنی‌دار نگردید. همچنین اثر متقابل آبیاری و کود بر عملکرد شلتوک در سطح پنج درصد و بر عملکرد بیولوژیک در سطح یک درصد معنی‌دار شد. و در دیگر صفات معنی‌دار نگردید. اثر متقابل دو تیمار آبیاری و کود نشان داد که بیشترین عملکرد شلتوک با میانگین 7284 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن با میانگین 4690 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به آبیاری غرقابی در شرایط محلول‌پاشی نیتروژن+ پتاسیم و تیمار آبیاری تر و خشک کردن در شرایط محلول‌پاشی با آب معمولی بود. نتیجه‌گیری: به طور کلی، یافته‌های این آزمایش نشان داد که عملکرد شلتوک در آبیاری اشباع 15/1 درصد افزایش و در آبیاری AWD، 85/11 درصد کاهش نسبت به آبیاری غرقابی یا سنتی داشته است. همچنین در مصرف آب در آبیاری AWD و اشباع نسبت به آبیاری غرقابی به ترتیب 4/26 و 9/9 درصد صرفه‌جویی شد. بیشترین عملکرد شلتوک هم در محلول‌پاشی کود ترکیبی N+K در آبیاری اشباع بدست آمد. با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق، می‌توان یکی از روش‌های آبیاری تر و خشک کردن و اشباع را به ترتیب اولویت در روش آبیاری برنج در شرایط مشابه با این پژوهش به کار گرفت و از مزایای آن بهره جست.