تأثیر برخی عوامل بوم‌‍شناسی در انتشار پوشش گیاهی واحد فیزیونومی علف بوته-زار در گرادیان ارتفاعی فخرآباد- شابیل (شمال سبلان)

این تحقیق با هدف بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر ساختار ترکیب و تنوع گونه­ای در دامنه­های شمالی سبلان در سطح واحد رویشی علف بوته­زار صورت گرفت. پس از بررسی­های میدانی و با توجه به جاده­های دسترسی نمونه­برداری در سطح سه طبقه ارتفاعی (کمتر از 2000، 2500-2000 و بیشتر از 2500 متر) در طول 7 ترانسکت و هر ترانسکت 10 پلات یک متر مربعی برداشت شد. در هر پلات درصد تاج پوشش گیاهی و تراکم گونه­ای و پارامترهای پوشش سطحی ثبت شد. نمونه­های گیاهی جمع­آوری و شناسایی شدند. نمونه­ خاک از ترانسکت­ها برداشت و پارامترهای آن در آزمایشگاه اندازه­گیری شد. مقایسه میانگین ترانسکت­ها و طبقات ارتفاعی با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. از روش تجزیه به مؤلفه­های اصلی (PCA) و آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) برای گروه­بندی مکان­های نمونه­برداری و بررسی تأثیر عوامل اکولوژیکی در انتشار گونه­های گیاهی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده­های 7 ترانسکت و 3 طبقه ارتفاعی نشان داد که، تأثیر ارتفاع بر درصد تاج پوشش گیاهی )01/0(P≤ و تراکم گونه­ای) 05/0≥(P معنی­دار است. با توجه به نتایج روش  PCAبا 18/94 درصد واریانس، متغیّرهای اسیدیته خاک، مواد آلی ذره­ی، ماده آلی، درصد شن، دما، ارتفاع از سطح دریا، بارندگی، فسفر، میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها، هدایت الکتریکی، خاک لخت، درصد سنگ و سنگ­ریزه، پتاسیم و درصد رس، شیب و لاشبرگ از عوامل مؤثر در گسترش پوشش گیاهی طبق چهار مؤلفه اول می­باشند. در روش CCA با 9/76 درصد واریانس را پارامترهای پتاسیم، درصد سیلت و شیب، بارندگی، ارتفاع از سطح دریا، آهک، فسفر، دما، هدایت الکتریکی، درصد خاک لخت، میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها، درصد مواد آلی ذره­ی، درصد رس، سنگ و سنگ­ریزه، ماده آلی، لاشبرگ، شن و اسیدیته خاک به­ترتیب به­عنوان عوامل مؤثر در انتشار گونه­ها طبق سه مؤلفه می­باشند. با استفاده از نتایج این تحقیق می­توان در مدیریت مراتع سبلان، بخصوص در امر اصلاح و توسعه آن بهره­برداری نمود.