تأثیر آموزش مبتنی بر رویکرد نوشتن برای یادگیری (WTL) در ارتقاء سطح یادگیری و تفکر دانشجویان

بررسی سیر تکوین برنامه­های درسی و روش­های آموزش زبان دوم/خارجی نشان می‌دهد آموزش دستور همواره یکی از مباحث جدّی و چالش­برانگیز برای برنامه­ریزان و مدرسان زبان بوده است. در برخی از برنامه­های درسی، دستور محور آموزش بوده و محتوای اصلی تلقی شده است؛ درحالی‌که در برخی دیگر، دستور به‌کلی کنار نهاده شده و معنا، محور برنامه‌های آموزش زبان بوده است. مطالعه پیشین برنامه­ها و شیوه­های آموزش زبان دوم/خارجی حاکی از شکل­گیری سه رویکرد درباره آموزش دستور است. رویکرد اول، که عمدتاً در برنامة درسی دستوری یا ساخت­گرا  تجلی‌یافته است، دستور را محتوای اصلی برنامة درسی دانسته و آن را چهارچوب و قالب سازمان­دهندة برنامة زبان­آموزی در نظر می‌گیرد. این رویکرد  بر تمرکز آشکار بر دستور و آموزش مستقیم آن تأکید داشته و اوج رواج آن دورة ساختگرایی، یعنی اواسط قرن بیستم تا دهة هفتاد این قرن، بوده است. رویکرد دوم، که نقطة مقابل رویکرد تمرکز بر دستور است،  بر معنا و نقش­های زبانی تأکید دارد. در این رویکرد، آموزش دستور به کلی کنار نهاده شده و تبادل معنا  محور اصلی برنامة زبان­آموزی است. این رویکرد نیز در اواخر دهة هفتاد قرن بیستم مطرح و در دو دهة پایانی این قرن به اوج اعتبار خود رسید. رویکرد سوم، با اتخاذ موضعی بینابین بر آموزش دستور در کنار معنا و در رابطة فرایندی تأکید دارد. این رویکرد نیز در اواخر قرن گذشته مطرح شد و عمدتاَ در الگوی آموزشی تکلیف محور مطرح گردیده است. شواهد مختلف حاکی از آن است که اتخاذ رویکردهای مختلف دربارة آموزش دستور ناشی از تعاریف متفاوتی است که برای این بخش از زبان ارائه‌شده است. این تعاریف شامل دستور ذهنی، دستور زبان‌شناختی، دستور توصیفی، دستور معیار، دستورِ معلم و دستور آموزشی است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که با توجه به اهداف بنیادی آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان، کدام دستور را باید آموزش داد و کدام‌یک از سه رویکردِ فوق برای دستیابی به این هدف مناسب­تر است. برای این منظور، ابتدا سیر تکوین دیدگاه­های آموزش زبان بررسی خواهد شد. سپس، بازتاب این دیدگاه­ها در برنامه­های درسیِ آموزش زبان مورد بحث قرار خواهد گرفت. در ادامه، دستور آموزشی و ویژگی­های آن بحث خواهد شد. در بخش پایانی نیز تلاش خواهد شد تا متناسب با اهداف بنیادی آموزش زبان فارسی، الگویی برای تدوین محتوای دستوری و آموزش دستور زبان فارسی پیشنهاد گردد.