بهینه‌سازی تیمارهای سترون‌سازی جهت کشت درون شیشه‌ای دو گونه مختلف درخت توس (‏Betula sp‏)‏

توس (‏Betula sp‏) از گونه¬های رو به انقراض ایران بوده و زادآوری طبیعی آن در جنگل¬های شمال کشور بسیار اندک می¬باشد. ‏مشکلات مربوط به زادآوری و جوانه زنی طبیعی بذر آن و آلودگی¬های همراه بذور اهمیت استفاده ‏از کشت¬های درون شیشه را در جهت حفظ، بقا و اصلاح آن¬ها دو چندان کرده است. بدین منظور کشت بافت دو گونه از جنس ‏توس از طریق ریزنمونه بذری مدنظر قرار گرفت. بذور گونه ‏litwinowii‏ ‏B.‎‏ از منطقه جنگلی سنگده استان مازندران و ‏B. ‎pendula‏ از ارتفاعات جنگل سیاه¬مرزکوه استان گلستان به طور تصادفی از 10 پایه درختی جمع¬آوری شدند و تحت 7 تیمار ‏سترون¬سازی مختلف قرار گرفتند. این تحقیق با آزمایش فاکتوریل دو عامله در‎ ‎قالب طرح کاملا تصادفی با سه‎ ‎تکرار 10 تایی ‏اجرا گردید. تیمارهای سترون¬سازی از نظر آماری در سطح یک درصد تفاوت معنی¬دار نشان دادند. بهترین نتیجه از به¬کارگیری ‏تیمار تلفیقی 24 ساعت قارچ¬کش دیفنوکونازول 3 درصد همراه با آب گرم 55 درجه سانتی گراد به مدت 30 دقیقه و کلریدجیوه ‏‏1/0 درصد به مدت 10 دقیقه حاصل شد که با اعمال این تیمار، 100-95 درصد بذور هر دو گونه عاری از هر گونه آلودگی ‏باکتریایی و قارچی بودند. بذور استریل شده در محیط‎ ‎کشت‎ ‎پایهMS ‎‏ و ‏B5‎‏ کشت شدند. در نهایت بذور گونه ‏B. litwinowii‏ ‏‏3/17 درصد و ‏B. pendula‏ نیز 14 درصد جوانه¬زنی داشته و ریشه¬دار شدند. از گیاه¬چه¬های حاصل می¬توان جهت ریزازدیادی ‏این گونه¬ها که در مناطق صعب العبور پراکنش داشته و جمع¬آوری بذور آن¬ها با مشکلاتی مواجه است استفاده کرد. ‏