بنه شناسی: پیشینه پژوهش و نقد آرا در چگونگی پیدایش بنه

«بنه »ها سازمان های پنهان و پوشیده مانده تعاونی تولید سنتی در زمینه تولید کشاورزی ایران اند و در گذشته به تعداد بی شماری در اعماق جامعه روستایی تا حومه شهرها و حتی در روستاهای حومه پایتخت وجود داشته اند. اطلاعات میدانی جدید که هر ساله به اطلاعات قبلی افزوده می شود و از آن جمله مطالعات میدانی نگارنده در سال های اخیر نشان می دهد که حضور بنه ها تا ۵۰ سال پیش بسیار گسترده تر از آن بوده که تا به حال پنداشته شده است. برای مثال نگارنده در همین سال های اخیر بنه هائی کشف، شده ای را در روستاهای آمل، ملایر، خمین، الیگودرز، یزد، حاجی آباد بندرعباس، بافت و رفسنجان و سی سخت یاسوج یافته است. بنه ها، نام کلی ای که ما در اینجا به تمام انواع سازمان های تعاونی سنتی تولید زراعی می دهیم، تخمیناً تا نیم قرن قبل حداقل یک میلیون کشاورز ایرانی را بدون هیچ آوازهای در خود جای داده بودند، به طوری که میتوان گفت بیش از ۵ میلیون از حدود ۱۴ میلیون جمعیت ما در سال 1320 یعنی از هر سه نفر یک نفر به طور مستقیم از این تعاونی ها سود می برده اند. با این حال این تعاونی های سنتی تا سه دهه قبل شدیداً از دید جامعه اهل علم و روشنفکران و پژوهشگران ایرانی و حتی سازمان ها و وزارتخانه های دولتی که در سطح ده فعالیت می کردند بر کنار مانده بودند، در حالی که حداقل در حدود 200000 بنه وجود داشته که توانسته بودند به بهترین شکلی به سازماندهی نیروی بیش از یک میلیون کشاورز ایرانی و سایر عوامل تولید بپردازند.