بررسی کاربردهای شورابه‌های دشت سگزی در کنترل فرسایش بادی

دشت­ سگزی از مناطق بیابانی کشور است که به­‌دلیل هموار بودن و وجود خاک­‌های حساس به فرسایش­، استعداد فراوانی برای فرسایش بادی دارد. هدف این پژوهش، بررسی امکان استفاده از شورابه‌­های دشت سگزی و تأثیر آن بر خصوصیات مقاومتی خاک، تشکیل سله‌­های سطحی و پایداری آن در برابر فرسایش بادی می‌­باشد. برای انجام این پژوهش، پنج نمونه خاک با بافت­‌های متفاوت از سطح خاک جمع‌­آوری و همراه با شورابه برداشت شده از زهکش‌­های منطقه به آزمایشگاه منتقل و پس از تعیین برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نمونه­‌ها، به‌منظور بررسی امکان استفاده از شورابه در کنترل فرسایش بادی، برای ایجاد بادهایی با سرعت و زمان مشخص از دستگاه تونل باد استفاده شد. نمونه­ بافت خاک، با پاشش نسبت­‌های متفاوت (شورابه به آب) بر سطح آن­‌ها مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، پارامترهایی مانند شوری، سرعت آستانه فرسایش تیمارها پس از خشک شدن، ضخامت، مقاومت و تراکم سله‌­های تشکیل شده اندازه­‌گیری و میزان خاکدانه‌ای شدن سله‌ها مشخص شد. نتایج نشان می‌دهد که با افزایش شوری محلول­‌ها، تراکم و ضخامت سله تشکیل شده، سرعت آستانه فرسایش در مدل انجام شده، افزایش می­‌یابد. تجزیه واریانس داده­‌ها، برای بررسی تأثیر بافت، شوری شورابه، ضخامت سله و سرعت آستانه بر کنترل فرسایش بادی، اختلاف معنی­دار در سطح یک درصد را نشان داد. نمونه C با بیشترین درصد ریزدانه و مجموع یون‌های کلسیم و منیزیم برای هماوری ذرات، دارای سرعت آستانه 11 متر بر ثانیه و نمونه E با کمترین درصد ریزدانه و مجموع یون‌های کلسیم و منیزیم دارای سرعت آستانه 6.23 متر بر ثانیه بود. سرعت آستانه فرسایش بادی نمونه‌های D ،A و B نیز به‌ترتیب با کاهش میزان ذرات ریزدانه کاهش یافت. وجود مقدار زیاد سدیم از نظر علمی و کاربردی محدودیت‌هایی در امکان استفاده از شورابه به‌­عنوان مالچ ایجاد می­‌کند، ولی نتایج نشان می­‌دهد که کاربرد شورابه برای افزایش تراکم جاده­‌های خاکی می­‌تواند نتیجه‌­بخش باشد.