بررسی کارآیی ژنهای مقاومت به زنگ سیاه گندم در ایران و آخرین واکنش ژنوتیپهای گندم اقلیم سرد کشور نسبت به بیماری

زنگ سیاه گندم ناشی از قارچ Puccinia graminis f.sp. tritici، خسارتزاترین بیماری در میان زنگهای گندم است. در تحقیق حاضر، علاوه بر تعیین کارآیی ژنهای مقاومت به بیماری، واکنش ارقام تجاری، لاینهای در دست نامگذاری و لاینهای امیدبخش گندم اقلیم سرد در سال 1394 (ERWYT-C-94) در برابر بیماری تعیین گردید. مقادیر بیماری مشاهده شده بر روی ارقام افتراقی حامل ژنهای مقاومت به بیماری در مزرعه نشاندهنده پرآزاری روی 31 ژن مقاومت بود. پرآزاری روی ژن Sr31 برای اولین بار از کلاردشت و روی دو ژن Sr1RSAmigo و SrSatu اولین بار از کشور گزارش میشود. براساس نتایج مربوط به واکنش ژنوتیپهای آزمایشی در مرحله گیاهچه در گلخانه، سه رقم MV-17، پیشگام و گاسکوین، چهار لاین در دست نامگذاری C-88-7، C-88-14، C-89-7 و CD-89-10 و لاین امیدبخش C-94-6 با بروز پایینترین تیپهای آلودگی در برابر جدایه های قارچ عامل بیماری، بالاترین مقاومت را داشتند. نتایج واکنش ژنوتیپهای مورد بررسی در مرحله گیاه کامل در مزرعه نشان داد که لاین در دست نامگذاری CD-89-10، با داشتن واکنش 20R، به عنوان مقاومترین لاین از بین 48 ژنوتیپ مورد بررسی میباشد. همچنین، دو لاین در دست نامگذاری CD-90-4 و CD-90-8 علاوه بر داشتن مقاومت بالاتر در برابر اکثر جدایه های قارچ در مرحله گیاهچه، در مرحله گیاه کامل نیز بترتیب با داشتن واکنشهای 20MR و 40MR از مقاومت خوبی در برابر بیماری برخوردار بودند. با توجه به حساسیت اکثر ژنوتیپهای آزمایشی اقلیم سرد بویژه لاینهای امیدبخش، انتقال ژنهای مقاومت به بیماری به ارقام گندم مورد کاشت در این اقلیم به منظور افزایش مقاومت آنها ضروریست.