بررسی پدیده تغییر اقلیم و تأثیرات آن بر کاربری اراضی طبیعی حوضه آبریز گرگان‏ رود

هدف از این مطالعه، بررسی پدیدة تغییر اقلیم در حوضة آبریز گرگان‏رود‌ـ ‌قره‏سو و تأثیرات این پدیده بر تغییر کاربری اراضی آن و بیان رهنمود مؤثر در مدیریت و حفظ کاربری اراضی طبیعی منطقه است. تجزیه و تحلیل داده‏های بارش، دمای متوسط و رطوبت نسبی 9 ایستگاه سینوپتیک این حوضه، با پایۀ زمان مشترک سی‌ساله، برای بررسی همگنی داده‏ها، تعیین روند تغییرات و SPI صورت گرفت. علاوه بر این، برای رقومی‌سازی نقشه‏ها، تهیة نقشه‏های خروجی و مقایسة تغییرات درصد کاربری اراضی از نرم‌افزارهایILWIS 3.3 و Arc GIS 9.3 استفاده شد. یافته‏ها نشان داد که با گذشت سال‌های آماری مطالعه‌شده (30 سال)، مقدار بارندگی به جز نواحی مرکزی این حوضه، به‌طور سالیانه افزایش داشته و در بیشتر ایستگاه‏های این حوضه وضعیت رطوبتی بهبود یافته و فراوانی سال‏های پر‌باران و مرطوب از دو دهة پیش تا حد زیادی بیشتر شده است. بر‌اساس نوسانات فصلی دما تغییرات صعودی دما در نیمة شرقی حوضه در حال افزایش و در بخش‏های مرکزی و غربی در حال کاهش بوده است. همچنین تغییرات صعودی رطوبت در بخش شرقی و همچنین بخش غربی حوضه در حال افزایش بوده، ولی به‌طور پراکنده روند‏های نزولی رطوبت هوا در قسمت‏های مختلف این حوضه دیده شده است. یافته‏های حاصل از نقشه‏ها نشان داد که تغییرات در این دامنۀ زمانی به سمت کاهش اراضی مرتعی و جنگلی، و همچنین افزایش اراضی زراعی‌ـ باغی و زمین‏های بایر در سطح حوضه پیش رفته است. وقوع خشکسالی در برخی قسمت‏های این حوضه به شکلی سالانه یا فصلی است که نشان‏دهندة اثر تغییرات اقلیمی بر تغییر کاربری اراضی است.