بررسی و مقایسه مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی Echium italicum L. در رویشگاه‌های مختلف استان کردستان

به­­منظور بررسی مقایسه ای ویژگی­های مورفولوژیکی و فیتو­شیمیایی اسانس گیاه دارویی گل­گاوزبان ایتالیایی (Echium italicum L.) آزمایشی به­­صورت طرح آشیانه­ای در سه رویشگاه سنندج، مریوان و دیواندره استان کردستان در سه ارتفاع مختلف از هر رویشگاه در سال 1393 انجام گرفت. برای اندازه­گیری شاخص­های مورد­نظر سرشاخه­های گلدار گیاه از رویشگاه­های طبیعی در اوایل تابستان برداشت شد. متغیرهای مورفولوژیکی شامل: ارتفاع بوته، وزن تر و خشک، طول و عرض برگ­های ساده و رزت، فاصله میانگره، قطر ساقه، تعداد گل، قطر ساقه، تعداد برگ و تعداد شاخه فرعی و متغیرهای فیزیولوژیک شامل: شاخص کلروفیل، اندازه‌گیری عناصر NPK خاک، گل و برگ، عملکرد اسانس که با استفاده از روش تقطیر با آب طرح کلونجراستخراج، شناسایی ترکیبات تشکیل­دهنده اسانس بااستفاده از دستگاه  کروماتوگرافی گازی (GC/MS) و عملکرد موسیلاژ نیز با روش جداسازی توسط آب مقطر و رسوب­دهی در اتانول 96 درصد مورد سنجش قرار گرفتند.داده­ها به­­وسیله نرم­افزار آماری SAS و با روش آنالیز LGM مقایسه میانگین­ها انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین­ها نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا و به­دنبال آن کاهش درجه، ارتفاع بوته، فاصله­ی میانگره، قطر ساقه، تعداد برگ و درصد موسیلاژ و همچنین اسانس گیاه کاهش، در­ حالی که شاخص کلروفیل افزایش یافته است. ارتفاع از سطح دریا تاثیر معنی­داری بر عملکرد اسانس دارد و بالاترین میزان اسانس در پایین­ترین ارتفاع برای هر رویشگاه بدست آمد ، همچنین اکوتیپ سنندج در ارتفاع 1557 متری از نظر عملکرد اسانس (097/0 درصد)، از سایر اکوتیپ­ها برتر بود. از ترکیبات غالب اسانس می­توان به بورنئول، کامفور،کانوئیک­متیل­استرو کاندینون و... اشاره کرد.