بررسی و تحلیل ساختار مناسبات خانوادگی در رمان‌های اجتماعی دهة شصت

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ادبیات داستانی رشد و پیشرفت چشمگیری یافت، به گونه‌ای که دهۀ شصت را در ایران، دهۀ ورود به رمان می‌‌دانند. اغلب رمان‌های این دهه، درونمایه‌ای اجتماعی دارند. برخی از این داستان‌‌ها به مناسبات کلان اجتماعی و سیاسی پرداخته و بحران‌‌های اجتماعی را زمینۀ کار خود قرار داده‌‌اند و برخی دیگر مناسبات و روابط میان فردی در درون خانواده را مورد نظر قرار داده‌‌اند. مسئلة اصلی این پژوهش، شناخت و بررسی ساختار و مناسبات درون ‌‌نهاد خانواده در رمان اجتماعی و واقع‌‌گرای دهۀ شصت است. خانواده، اولین نهاد اجتماعی است که روابط و مناسبات میان اعضای آن، معمولاً دست‌‌مایۀ تصویرسازی و خلق هنری در فضای داستان قرار می‌‌گیرد. در این مقاله با بررسی نمونه‌‌هایی از چهار جریان مطرح رمان‌‌نویسی در دهة شصت، الگویی تحلیلی از بازآفرینی مناسبات و روابط خانوادگی در رمان‌‌های این دهه عرضه می‌‌گردد. هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل تصویری است که از این نهاد اجتماعی در ادبیات داستانی بازتولید می‌‌‌‌شود تا گفتمان و روایت خاص ادبی این دهه را در رابطه با این نهاد ارزیابی کنیم. روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و بر مبنای منابع کتابخانه‌‌ای است. نتیجة این پژوهش نشان می‌‌دهد که در این دهه، نویسندگان با پرداختن به مناسبات خانوادگی، الگویی از مناسبات کلان اجتماعی را بازتاب می‌‌دهند و تضادها و چالش‌‌های زندگی اجتماعی را با ایجاد یک همبستگی درونی و با درنظرگرفتن پیچیدگی‌‌های روابط انسانی در مناسبات خانوادگی بازتولید می‌‌کنند. روابط خانوادگی در رمان‌‌های این دهه بازتعریفی از روابط سنتی است.