بررسی نیازهای رویشگاهی و خصوصیات کمی توده‌های طبیعی زالزالک زرد در استان آذربایجان‌غربی

جنس زالزالک به­‌عنوان یک گونۀ چوبی چندمنظوره در جنگل­های زاگرس شمالی واقع در جنوب استان آذربایجان­‌غربی، از نظر تولید میوه برای ساکنان محلی بسیار پر­اهمیت است. هدف این پژوهش، تعیین خصوصیات کمی، ویژگی­های فیزیوگرافی و خاک توده­های زالزالک زرد است. در بررسی حاضر هشت رویشگاه زالزالک در استان آذربایجان‌غربی انتخاب و در هر رویشگاه 5-3 قطعه ‌نمونۀ دایره­ای به مساحت 10 آر و در مجموع 33 قطعه‌ نمونه به روش تصادفی سیستماتیک پیاده شد. در داخل قطعات نمونه، مشخصات عمومی قطعه‌ نمونه و ویژگی­‌های درخت­شناسی شامل قطر برابرسینه، مبدأ پایه­‌ها و قطر بزرگ و کوچک تاج اندازه­گیری شد. همچنین ده نمونه خاک از رویشگاه­های بررسی‌شده برداشت شد. نتایج نشان داد اسیدیته، کربن آلی، نیتروژن کل و رس خاک مهم‌ترین عوامل مؤثر بر پراکنش رویشگاه­های زالزالک هستند. همچنین با جنوبی شدن جهت دامنه، افزایش اسیدیته و رس خاک، گونه‌هایی مانند زالزالک زرد و گلابی به تعداد کم پراکنش دارند. با بهبود وضعیت حاصلخیزی خاک، افزایش نیتروژن کل و کربن آلی و شمالی شدن جهت­ دامنه، حضور دیگر گونه­‌های زالزالک به‌همراه گونه­‌هایی مانند سیب، بلوط، بید، زبان‌گنجشک و نارون دیده می‌­شود. همچنین بیشترین و کمترین میانگین قطر برابر سینۀ پایه­‌های گونه­‌های زالزالک به‌ترتیب 42/17 سانتی­متر در رویشگاه قلاتیان و 61/6 سانتی­متر در درۀ شهدا و بیشترین و کمترین میانگین سطح تاج به­ترتیب 3/24 متر­مربع در رویشگاه میرآباد­2 و 49/4 متر­مربع در رویشگاه درۀ شهدا مشاهده شد. پیشنهاد می­شود کاشت گونۀ زالزالک زرد در جهت­های جنوبی و غربی و  در مناطقی با حاصلخیزی کم خاک و کاشت دیگر گونه­‌های این جنس در جهت­‌های شمالی با حاصلخیزی خاک بالاتر صورت گیرد.