بررسی مکانیزم های دفاعی روان شناختی در رمان «پل معلق»

در روان تحلیل‌گری سنتی و جدید بسیاری از مفاهیم و نظریه‌ها به طور مستقیم با مفهوم ناهشیار ارتباط دارند. در این میان مکانیزم-های دفاعی فروید جهت تبیین عملکرد دفاعی دستگاه روانی در برابر اضطراب و تنیدگی معرفی شدند. این پژوهش به بررسی مکانیزم‌های دفاعی روانشناختی در رمان پل معلق اثر محمد رضا بایرامی می‌پردازد. آثار بایرامی بیشتر به سبک رئالیستی هستند. رمان پل معلق که یک رمان جنگی، اجتماعی و روان‌کاوانه است، بر اساس تجربه بایرامی از جنگ تحمیلی و برخورد وی با پلی ویران در منطقه تله‌زنگ در میان کوه‌های لرستان، نگاشته شده است. این اثر را می‌توان از جنبه‌های مختلف از جمله روان‌کاوی فروید مورد مطالعه قرار داد. از مهمترین مؤلفه‌های نظریه فروید مکانیزم‌های دفاعی است که بیمار در مواقع اضطراب‌انگیز به آنها متوسل می‌شود. نظر به اینکه جنگ منبع عظیم استرس، اظطراب، و ناکامی، است؛ خواه ناخواه این مؤلفه‌ها در آثار جنگ نیز بروز می‌یابند. از آنجا که اغلب پژوهشگران حوزۀ دفاع مقدس در این خصوص غفلت ورزیده‌اند، در این پژوهش به تحلیل شخصیت نادر بر اساس نظریات فروید و بهره‌گیری از انواع مکانیزم‌های دفاعی در جهت بهبود اوضاع روحی وی پرداخته شده است. نظر به اینکه مطالعات اندکی در مورد رمان های جنگ بالاخص از دیدگاه روان‌کاوی در اختیار داریم، این مقاله نشان می‌دهد که برخی از رمان‌های جنگ، دارای ظرفیت‌های بیشماری برای تحلیل‌های روان‌کاوی به ویژه در زمینه مکانیزم‌های دفاعی هستند. در پایان مشخص می‌شود که نادر، با بهره‌گیری از مکانیزم‌های دفاعی مذکور موفق می‌شود بر روان‌رنجوری خویش غلبه یابد.