بررسی مقایسه‌ای اثر اسانس دو گیاه Carum copticum C. B. Clarke و Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt. بر بازدارندگی تخم‌گذاری سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات (Callosobruchus maculatus) در شرایط آزمایشگاهی

در سالهای اخیر، استفاده از مشتقات گیاهان به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در میان این مشتقات اسانسهای گیاهی مورد توجه می‌باشند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره‌کشهای تماسی، دورکننده‌ها و بازدارنده تغذیه و میزان تخم‌ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تأثیر می‌گذارند. موضوع این پژوهش بررسی اثر اسانس دو گیاه دارویی Carum copticum C. B. Clarke از خانواده چتریان (Apiaceae) و Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt. از خانواده شاه‌پسند (Verbenaceae) بر میزان باروری و تخم‌گذاری سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera.: Bruchidae) می‌باشد. آزمایش در شرایط دمایی 1±27 و رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی و در 6 غلظت (از 02/0 تا 5/0 میکرولیتر اسانس در هر گرم بذر) انجام شد. اسانسها به روش تقطیر با آب از بذور زنیان (Carum copticum) و برگهای هنده بید (Vitex pseudo-negundo) استخراج گردیدند. در هر یک از ظروف آزمایش، دو جفت حشره بالغ نر و ماده که حاوی 10 گرم دانه ماش بود ریخته شد. بررسیها نشان داد که میزان بازدارندگی تخم‌ریزی اسانس زنیان بیشتر از هنده بید می‌باشد. میزان بازدارندگی تخم‌ریزی در بالاترین غلظت (5/0 میکرولیتر اسانس در هر گرم بذر) اسانس زنیان 100 درصد و هنده بید 33/76 درصد محاسبه گردید. نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که اسانسهای گیاهی مورد آزمایش در غلظتهای زیر کشنده دارای اثر بازدارندگی تخم‌ریزی هستند.