بررسی معناشناختی فعل «خوردن» بر اساس معنای پایه «پذیرا بودن»/ ایزانلو- نصیب ضرابی

اینبررسی معناشناختی فعل «خوردن» بر اساس معنای پایة «پذیرا» فهیمه نصیب ضرابی[1] علی ایزانلو[2]تاریخ دریافت: 4/7/92تاریخ تصویب: 1/4/93چکیدهاین بررسی به مطالعة معانی مختلف فعل «خوردن» در پیکره­ای شامل 160 ترکیب می­پردازد. این پیکره برگرفته از فرهنگ معین، سخن، لغت­نامة دهخدا و نیز نتیجة جستجو در سایت­ها و وبلاگ­های فارسی می­باشد. پس از تحلیل داده­ها، مشخص شد که معنایی پایه در تمامی این ترکیبات دیده می­شود و آنها را مرتبط می­سازد. معنی پایة «پذیرا» را می­توان در دو دستة درون­سو و برون­سو جای داد. دستة درون­سو دربرگیرندة رابطة­ ویژه­ای است که دوسویه نام گرفته­ است. دسته­های درون­سو و برون­سو خود شامل زیرشاخه­هایی نیز می­باشند. هر یک از این شاخه­ها به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته­اند. در پایان نیز سه دلیل برای عدم وجود مجهول معنایی برای برخی از ترکیبات ذکر می‌شود؛ اولین دلیل اشاره به وجود سد هم­معنایی دارد؛ دومین دلیل به امکان استفاده از فعل «گرفتن» در ساختار مجهول معنایی می­پردازد و آخرین دلیل هم به وجود بالقوة این نوع مجهول برای برخی از ترکیبات اشاره خواهد کرد.  واژه­های کلیدی: فعل­ مرکب، فعل­ سبک، فعل «خوردن»، مجهول معنایی، معنای پایه[1]  دانشجوی کارشناسی ارشد رشتة زبان­شناسی همگانی، دانشگاه  فردوسی مشهد (نویسندة مسئول)؛  [email protected][2]  استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد؛  [email protected]