بررسی علل و چگونگی تمرکزگرایی تهران در سه دهۀ گذشته

نویسندگان

  • حسین حاتمی نژاد استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری وعضو قطب برنامه ریزی و توسعه پایدارگردشگری، دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

ایران به­عنوان یکی از کشورهای درحال توسعه، تا قبل از آغاز قرن حاضر، نظام شهری نسبتآ متعادلی داشته است، اما با به­وجودآمدن حکومت متمرکز، تکیه بر درآمدهای نفتی و تزریق آن به قطب­های انتخاب­شده، به­ویژه تهران، زمینة تمرکزگرایی فراهم شده و سبب شکل­گیری و کاهش تعادل سرزمینی شده است. به­علاوه، عوامل سیاسی، اقتصادی، زیرساختی، جمعیتی و نیروی انسانی نیز به تمرکزگرایی تهران دامن زده است و فاصلة تهران از سایر مناطق کشور را افزایش داده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوة اجرا، توصیفی- تحلیلی است. با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای، به بررسی روند شکل­گیری تمرکزگرایی در ایران و مرکز توجه آن، تهران پرداخته می­شود و سپس با استفاده از روش شاخص ناموزون موریس، نابرابری و فاصلة ایجادشده بین مناطق مختلف کشور- که به­نوعی محصول تمرکزگرایی است- بررسی می­شود. درنهایت، با بهره­گیری از سالنامه­های آماری، عواملی که به تمرکزگرایی دامن زده­اند، از نظر کمی و آماری بررسی می­شود تا وضعیت تهران در این میان مشخص شود. نتایج نشان می­دهد که استقرار درازمدت دولت مرکزی در تهران، ساختار سیاسی و اداری متمرکزی را در این شهر پایه­ریزی کرده است که نتیجة آن زهکش­کردن بخش وسیعی از جمعیت، فعالیت و امکانات به این محدودة جغرافیایی بوده است؛ به­گونه­ای که اغلب امکانات مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یا در تهران متمرکزند یا از تهران کنترل می­شوند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی علل افزایش مطالبات سررسید گذشته و معوق مشتریان حقیقی بانک ملت شعب تهران

از آنجا که وجود مطالبات معوق باعث کاهش منابع،بلوکه شدن منابع بانک نزد بانک مرکزی،کاهش نقدینگی،کاهش سوداوری،کاهش سرعت گردش پول و در نتیجه کاهش قدرت رقابتی بانک خواهد شد، معضل مطالبات معوق اهمیت بسزایی دارد و مطالبات معوق به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر سودآوری تاثیرگذار است و سودآوری بانک مستقیما بازار سهام بانک را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به لحاظ اهمیت موضوع مذکور این پژوهش جهت شناسایی علل افزا...

متن کامل

بررسی عملکرد موسسات تحقیقاتی علوم انسانی در سه سال گذشته

مقاله حاضر خلاصه تحقیقی است که به سفارش معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی انجام شده است. هدف تحقیق، بررسی عملکرد موسسات تحقیقاتی علوم انسانی در سالهای 71 و 72 و 73 می باشد. علت انتخاب موضوع گله مندی اغلب دست اندرکاران و صاحب نظران کشور از روند پژوهش در جامعه بویژه در زمینه پژوهش های علوم انسانی بوده است که علیرغم وجود 32 موسسه تحقیقاتی علوم انسانی که قدمت برخی به نیم قرن می رسد مشکلات بسیاری ...

متن کامل

بررسی و ارزیابی میزان رضایتمندی حاشیه‌نشینان کلان‌شهر تبریز از عملکرد شهرداری و شورای اسلامی در سه دوره گذشته (1378-1392) در سه دوره گذشته

امروزه بیش از 30 درصد از جمعیت کلان‌شهرها را حاشیه نشین‌ها تشکیل می‌د‌هند. گذر سریع از زندگی روستانشینی به شهرنشینی به ویژه بعد از اصلاحات اراضی، سبب پیدایش و تکوین محلات حاشیه‌ای در اطراف شهرها گردید. یکی از نهادهای اصلی برنامه‌ریزی برای حاشیه نشینان، شورای شهر است. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی تحقق و عدم تحقق سیاست‌های توانمندسازی حاشیه‌نشینی شهرداری و شورای اسلامی شهر تبریز در سه دوره گذشت...

متن کامل

پیامدهای امنیتی ناشی از تمرکزگرایی در کلان‌شهر تهران

حل هر مسئلة اجتماعی و انسانی نیازمند بررسی همه‌جانبة آن است و ریشه‌‌‌یابی مسئله مهم‌ترین گام در این زمینه محسوب می‌شود. تحقیق حاضر، با توجه‌ به ماهیت موضوع، به روش کتاب‌خانه‌‌‌ای انجام گرفته است زیرا مطالعات کتاب‌خانه‌‌‌ای امکان درک بهتر موضوع را برای محقق فراهم و ساده‌‌‌سازی واقعیت و استناد به مبانی پذیرفتنی را برای او امکان‌‌‌‌پذیر می‌سازد. در این پژوهش، ابتدا کلیات موضوع بررسی شده است و سپس ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 47  شماره 2

صفحات  315- 336

تاریخ انتشار 2015-06-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023