بررسی صفات بیوشیمیایی و شیمیایی ژنوتیپ‌های مختلف برنج تحت تنش شوری

شوری یکی از مهم­ترین موانع کشاورزی است که تولید محصولات زراعی را کاهش می­دهد. جهت بررسی تأثیر شوری بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی و شیمیایی گیاه برنج، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1391 اجرا شد. فاکتور اصلی 4 سطح شوری (0، 44، 88 و 132 میلی­مولار NaCl) و فاکتور فرعی 11 ژنوتیپ برنج بودند. میزان کلروفیل، قندهای محلول، پرولین و پروتئین محلول برگ، سدیم برگ و ریشه، پتاسیم برگ و ریشه، نسبت سدیم به پتاسیم برگ و ریشه اندازه­گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ژنوتیپ­ها از نظر تمامی صفات به جز نسبت سدیم به پتاسیم برگ دارای اختلاف معنی‌داری در سطوح 1 و 5 درصد بودند. همبستگی مثبت و معنی­داری بین پرولین و قندهای محلول برگ در شرایط تنش مشاهده شد. تجزیه به عامل­ها بر اساس تجزیه به مؤلفه­های اصلی و چرخش وریماکس در شرایط بدون تنش 5 و در شرایط تنش (متوسط تنش­ها) 4 عامل به ترتیب 79/79 و 68/10 درصد تغییرات را تبیین کردند. ژنوتیپ­های مورد نظر با استفاده از تجزیه خوشه­ای و روش وارد در هر دو شرایط عدم تنش و تنش، 3 گروه را تشکیل دادند. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب عاملی، نشانگر اهمیت مؤلفه تحمل به تنش شامل صفات پرولین و پروتئین برگ در گزینش ژنوتیپ­های مطلوب برای شرایط تنش شوری بود. با توجه به نتایج حاصله، می­توان از تلاقی ژنوتیپ­های خوشه اول با خوشه سوم به علت حداکثر اختلاف، جهت بهره‌وری از هتروزیس و ایجاد تنوع ژنتیکی استفاده نمود.