بررسی شاخصه‌های کیفیت محیطی در شناسایی اولویت‌های مداخله در محدوده بافت فرسوده شهر بندر لنگه

کیفیت یک فضا در شهر از برآیند مؤلفه‌هایی حاصل می‌شود که با شناسایی کارکردها و تأثیرات مناسب هریک از آنها بر فضا می‌توان راهکارهایی برای بهبود کیفیت فضاهای شهری ارائه داد. در رابطه با بافت‌های فرسوده این امر از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این نوع بافت، بسیاری از فضاها دچار فرسایش شده و مؤلفه‌های کیفی آن دچار نقصان است که در طول زمان این مسئله خود موجب از بین رفتن حیات یک بافت و محیط پیرامون آن می‌شود. بنابراین توجه به کیفیات محیطی بافت‌های فرسوده یکی از مهم‌ترین عوامل در شناسایی محدوده‌های هدف جهت مداخله در آن خواهد بود. حال سؤال این است که آیا می‌توان روشی جهت شناسایی و تأثیرگذاری شاخص‌های کیفی در محدوده بافت‌های فرسوده ارائه کرد؟ و آیا نتایج این تأثیرگذاری قابل مشاهده خواهد بود؟    به نظر می‌رسد در شناسایی و مداخله در بافت‌های فرسوده شهرهای کشورمان توجهی به شاخص‌های کیفی محیط نشده و پیشینه قابل توجهی از این مباحث در مطالعات بافت‌های فرسوده مشاهده نمی‌شود. به همین دلیل در این مقاله سعی بر آن است تا با مطالعات رئوس مباحث مربوط به کیفیات محیطی و شناسایی چگونگی تأثیرگذاری آن بر شاخص‌های مداخله در بافت‌های فرسوده قدم‌های اولیه در این راه برداشته شود. بنابراین فرض بر این خواهد بود که شاخص‌های کیفی محیط که شامل شاخص عملکردی، تجربی‌ـ زیبایی‌شناختی و شاخص زیست محیطی به عنوان پارامترهای تأثیرگذار آن معرفی می‌شود می‌تواند به عنوان شاخص‌های تأثیرگذار در شناسایی و مداخله در بافت‌های فرسوده مورد استفاده قرار گیرد.   در این مقاله به منظور بررسی معیارهای کیفی در بافت‌های فرسوده، اقدام به تهیه الگویی مناسب با طبقه‌بندی شاخصه‌هایی در کنار شاخصه‌های مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی شده است که در نهایت با سنجش و تحلیل هریک از شاخصه‌های کیفی، نیاز به ارتقا یا ایجاد آن در فضا قابل رؤیت شود. به این ترتیب در راستای شناسایی و اولویت‌بندی حوزه‌های مداخله در بافت‌های فرسوده، هریک از این حوزه‌ها را می‌توان از باب معیارهای کیفی قیاس کرده و با وزن‌دهی این شاخص‌ها و زیرمعیارها به روش AHP، حوزه‌های مداخله را شناسایی و گونه مداخله متناسب با ویژگی‌های آن را نیز پیشنهاد کرد. در روند پژوهش، این الگو در نمونه موردی بافت فرسوده بندرلنگه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اثر مثبت شاخصه‌های کیفی در کنار مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی مشخص می‌شود.