بررسی زمین لرزه های 16 بهمن 1375 بجنورد در شمال شرق ایران

در روز شانزدهم بهمن سال 1375 (مطابق با 4 فوریه سال 1997) و در ساعت 14 و 7 دقیقه و 1/47 ثانیه به وقت محلی (مطابق با ساعت 10و37 دقیقه و 1/47 ثانیه به وقت گرینویچ) زمین لرزة مخربی با بزرگی mb=5/9 و ms=6/8 در یک ناحیه کوهستانی در منطقه بجنورد بوقوع پیوست که باعث تلفات و خسارات مالی فراوان گردید. در این زمین لرزه 84 نفر کشته و بیش از 170 روستا آسیب رسید و سه روستای ناوه‘ قزل قان و شیخ صد در صد تخریب شدند. این زمین لرزه با یک پیش لرزه نسبتاً قوی بهمراه بود که باعث گردید تلفات جانی این زمین لرزه به مراتب کم شود. مطالعات صحرائی و توزیع کانونی پس لرزه ها نشان می دهند که گسل مسبب این زمین لرزه دارای امتدادی شمال غربی-جنوب شرقی و حرکتی از نوع امتداد لغز راست گرد بوده است. پراکندگی فعالیت پس لرزه ها نشان می دهد که زمین لرزة اصلی باعث فعال شدن گسلهای فرعی اطراف گردیده است. پس لرزه ها به وسعت 45 کیلومتر و تا عمق 20 کیلومتر گسترش داشته اند. با توجه به مطالعه پس لرزه ها مدل پوستة دو لایه ای با نسبت سرعت موج p به s بصورت 73/1 با لایه فوقانی به ضخامت 20 کیلومتر و سرعت موج Vp=5/3 km/3 و لایه تحتانی با سرعت موج Vp=6/0km/sتعیین گردید. متوسط افت تنش 20 بار تخمین زده شده است و جابجایی استاتیکی 35 سانتیمتر بوده است. بعلت سست بودن خانه های سنتی ساز و واقع شدن روستاها بر روی شیب زیاد تخریب در منطقه آسیب دیده بسیار وسیع بوده است. ساختمان های با طراحی خوب در منطقه آسیب جزئی داشته اند . انتخاب مکان مناسب و خصوصیات حرکت زمین بهنگام زمین لرزة اصلی بایستی در طراحی سازه های مقاوم در منطقه آسیب دیده مورد نظر قرار گیرد