بررسی دیدگاه قرآن پژوهان فریقین در دلالت آیه 219 سوره شعراء بر موحد بودن اجداد پیامبر(ص) و اهل بیت مطهرشان

اندیشمندان شیعی و اغلب دانشمندان اهل‌سنت، بر اساس دلایل عقلی و نقلی، اجداد پیامبر گرامی اسلام را مؤمن دانسته‌اند؛ یکی از دلایل مهم آنان، آیه شریفه 219 سوره شعراء؛ وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ الَّذِی یَراکَ حِینَ تَقُومُ وَ تَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ، است.این نوشتار با واکاوی 114 تفسیر شیعی و اهل‌سنت در ذیل آیه پیش گفته، با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی آرایِ قرآن پژوهان فریقین پرداخته است. یافته های این پژوهش، نشانگر آن است که مفسران شیعی وسنی دارای چهاردیدگاه اصلی می‌باشند: دیدگاه نخست، مفاد " وَ تَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ " را، انجام رکوع و سجود پیامبر گرامی اسلام (ص) در نمازجماعت دانسته وآیه را به دور از موضوع بحث، معرفی کرده است . دیدگاه دوم، آن را اشاره به امکان رؤیت پیامبر، اصحاب پشت سر خود را به هنگام نماز جماعت می دانند. دیدگاه سوم؛ برخی از مفسران تفاسیر ماثور شیعی، به استناد روایات، مراد از ساجدان را اهل البیت علیهم السلام شناسانده اند، ولی دیدگاه چهارم که دیدگاه اغلب مفسران است؛ تقلب در ساجدین، را ناظر به انتقال پیامبر (ص)در اصلاب اجداد مومنی که در برابر خداوند سجده می کرده اند، ارزیابی نموده‌اند و رأی خود را به روایات، فهم صحابیان و مفسران نخستین، دلالت مفهومی از مفردات و معنای جمله، مدلل ساخته اند. نگارندگان این مقالت، با بررسی دلایل چهار رأی پیش گفته و بررسی اشکالات برخی از تفاسیر به دیدگاه چهارم ، امکان استناد به آیه 219 سوره شعراء برای موحد بودن اجداد پیامبر (ص) را تأیید و آن را به استناد روایات تفسیری و دلالت مفاد استعمالی مفردات و ترکیب آن، به عنوان معنای اظهر یا یکی از وجوه و نظایر معنایی یا بر اساس امکان حمل یک جمله بر بیشتر از معنای واحد، پیش رو، نهاده است.