بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گیاه دارویی عنّاب (Ziziphus jujuba Mill.)با استفاده از نشانگر مولکولیAFLP

عنّاب  (Ziziphus jujuba Mill.)یکی از گیاهان ارزشمند دارویی می­باشد که به دلیل برخورداری از موسیلاژ، انواع ویتامین، پکتین، آلکالوئید، ترکیبات فنلی و اسیدهای چرب اهمیّت زیادی در صنایع دارویی دارد. این گیاه علاوه بر استفاده دارویی دارای جنبه زینتی نیز بوده و در جلوگیری از فرسایش خاک و بیابان­زدایی کاربرد وسیعی دارد. این پ‍ژوهش به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ­های عنّاب با استفاده از نشانگر مولکولی AFLP انجام شد. جمعیتی شامل 29 ژنوتیپ عنّاب از نقاط مختلف کشور انتخاب گردید و توسط 15 جفت آغازگر AFLP مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزارهای EXCEL و NTSYS استفاده شد. ماتریس تشابه با استفاده از ضریب جاکارد، تجزیه خوشه­ای با الگوریتم UPGMA و تجزیه به مختصات اصلی انجام شد. 12 جفت از 15 جفت آغازگر AFLP، دارای چندشکلی بودند. این آغازگرها در مجموع 689 باند تولید کردند که 44 عدد از آنها چندشکلی نشان دادند. بر‌اساس نتایج حاصل از دندروگرام، ژنوتیپ­های مورد مطالعه به هشت گروه مجزا در سطح تشابه 75/0 تقسیم شدند. نشانگر AFLP به­طور مشخص توانست سه گروه قم، اصفهان و خراسان را تفکیک نماید. دقّت این تفکیک در حدّی بود که گروه خراسانی به صورت کاملاً خالص و مجزا از سایر گروه­ها قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه خوشه­ای در تجزیه به مؤلفه­های اصلی نیز تأیید شد. دو گروه قم و اصفهان به صورت مجزا تفکیک شدند؛ بنابراین این مناطق (نواحی مرکزی) را می­توان با اطمینان بالایی به‌عنوان یکی از خاستگاه­های عنّاب معرّفی نمود. به­طور کلی کارایی بالای این نشانگر در تفکیک و جداسازی ژنوتیپ­ها قابل ملاحظه است.