بررسی تنوع در جمعیت‌های بلوط ایرانی (Quercus brantii) جنگل‌های زاگرس شمالی براساس نشانگرهای ریخت‌شناختی و مولکولی ISSRو IRAP

در این تحقیق، تنوع ژنتیکی درون و بین‌جمعیتی 125 ژنوتیپ از نه جمعیت برودار (Quercus brantii) در جنگل‌های زاگرس شمالی با استفاده از نشانگرهای ریخت‌شناختی برگ، توالی‌های تکراری سادة میانی (ISSR) و چندشکلی تکثیرشده بین رتروترانسپوزون‌ها (IRAP) بررسی شده است. براساس تجزیة خوشه‌ای مبتنی بر داده‌های ریختاری، جمعیت‌های مورد بررسی به‌طور معنی‌داری از هم متمایز شدند و در شش خوشة اصلی قرار گرفتند. از مجموع 18 آغازگر ISSR 233 نوار ایجاد شد که 224 نوار (96 درصد) چندشکل بودند. تعداد کل نوارهای تکثیرشده با آغازگر IRAP برابر با 129 نوار بود که 126 نوار (97 درصد) چندشکل بودند. در سطح گونه، تنوع ژنتیکی زیادی ISSR]: 24/0 =h‏، درصد لوکوس‌های چندشکل (PPL) = 71/98 درصد؛ IRAP: 21/0 =h، PPL) = 22/99 درصد[ توسط دو نشانگر ISSR و IRAP برآورد شد. مقدار ضریب تمایز ژنتیکی بین‌جمعیتی (ΦSt) برآوردشده از هر دو نشانگر ISSR وIRAP به‌ترتیب 23/0 و 16/0 بود که بیانگر تقسیم بخش عمدة تنوع ژنتیکی کل، به تنوع ژنتیکی درون‌جمعیت‌ها بوده است و این موضوع، توسط تجزیه واریانس مولکولی نیز تایید شد. به نظر می‌رسد پایین بودن تمایز ژنتیکی بین جمعیت‌ها و در مقابل بالا بودن تمایز ژنتیکی بین پایه‌های داخل جمعیت‌ها به دلیل جریان ژنی گسترده ناشی از گرده‌افشانی به کمک باد در بلوط‌ها باشد. تجزیه خوشه‌ای مبتنی بر هر دو نشانگر مولکولی، نه جمعیت Q. brantii این تحقیق را در خوشه‌های مشخص دندروگرام UPGMA گروه‌بندی کرد. براساس آزمون مانتل، همبستگی بین فواصل ژنتیکی جمعیت‌ها و فواصل جغرافیایی آنها معنی‌دار نبود.